Geneza religii synkretycznych w Ameryce Południowej (fragment)

Leżący u podstaw synkretyzmu proces identyfikowania afrykańskich oriszów z katolickimi świętymi jest faktem historyczno-religijnym, ale nie można go przeceniać, ponieważ w procesie synkretyzacyjnym zazwyczaj były uwzględniane tylko te cechy świętych, które uznawano za pokrewne magiczno-mitycznym wierzeniom lub które wskazywały na zewnętrzne podobieństwo względem oriszy i eszu. Często bowiem o upodobnieniu danego świętego do jakiegoś oriszy decydował szczegół zupełnie przypadkowy, zewnętrzny, drugorzędny, zaczerpnięty z ikonograficznych przedstawień. Nigdy natomiast nie wchodziła w rachubę identyfikacja doktrynalna, merytoryczna, ideologiczna. Na przykład Oguna, wojownika i władcę metali, identyfikuje się ze św. Piotrem tylko dlatego, że na obrazach ten apostoł zawsze jest przedstawiany z kluczami (metal!) do bram królestwa niebieskiego. Jeśli natomiast nie odnajdywano dla oriszy właściwych odpowiedników wśród katolickich świętych, wówczas owi orisze zatracali swe charakterystyczne cechy. Ideologia tak ukształtowanego synkretyzmu nie przenika do sedna nauki katolickiej, teologii i jej treści dogmatycznej, aczkolwiek - pod wpływem idei spirytystycznych - pojawiły się pewne próby reinterpretacji Ewangelii i nauki katolickiej. Reinterpretacja ta polega na twierdzeniu, że pierwsze objawienie zostało dane przez Mojżesza, drugie przez Chrystusa, trzecie przez spirytyzm w ujęciu Kardeca, a czwarte zostało zawarte w religiach synkretycznych, usiłujących przedstawić katolicyzm w nowym świetle. Jednakże religie te charakteryzują się głęboką nieznajomością dogmatów katolickich oraz ich właściwej interpretacji. (...)

Fragment artykułu publikujemy dzięki uprzejmości wydawnictwa Verbinum

* * *
Pierwszy tom serii wydawniczej Dialog Kultur i Religii
zawiera materiały międzynarodowego sympozjum naukowego, zorganizowanego 5-6 listopada 2004 roku w Olsztynie i Pieniężnie przez werbistowskie Centrum Dialogu Kultur i Religii, Wydział Teologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego oraz Misyjne Seminarium Duchowne Księży Werbistów w celu przypomnienia spuścizny naukowej Wilhelma Schmidta SVD, światowej sławy badacza języków, kultur i religii ludów pierwotnych, z okazji 50. rocznicy jego śmierci oraz uświetnienia wydania l 00. tomu założonego przez niego międzynarodowego czasopisma etnologiczno-lingwistycznego „Anthropos". Publikowane w niniejszym tomie referaty ukazują wybrane problemy związane z badaniami nad ekumenizmem, religiami synkretycznymi, islamem, obrzędowością ludową oraz antropologią i chrystologią afrykańską. Badania te są podyktowane współczesnymi uwarunkowaniami religiologicznymi, a zarazem dobrze wpisują się w tradycję badań zapoczątkowanych i doskonalonych przez założyciela wiedeńskiej szkoły etnologicznej, Wilhelma Schmidta, i wspieranej przez wiele pokoleń werbistowskich badaczy, o czym przekonują zwłaszcza referaty gości zagranicznych: dr Thomasa Aschemana SVD, generalnego sekretarza ds. misji, prof. Joachima Piepkego SVD, dyrektora Instytutu „Anthropos" w St. Augustin k. Bonn, oraz prof. Othmara Gdchtera SVD, redaktora naczelnego czasopisma „Anthropos".