Edward Kabiesz: Mija dokładnie 70 lat od zdobycia przez polskich żołnierzy klasztoru na Monte Cassino. Jednak w bitwie brali udział żołnierze różnych narodowości dziesięciu armii.

Peter Caddick-Adams: W czasie II wojny światowej z Niemcami walczyła koalicja, ale w całkiem odmiennych warunkach, niż dzieje się to obecnie. Teraz jest NATO, czyli sojusz podpisany przez rządy, które mają podobny sposób politycznego myślenia, wspólne cele. To ułatwia współpracę. W czasie II wojny światowej nie było takich traktatów. Każde walczące państwo miało też trochę inne cele. Generał Harold Alexander, głównodowodzący wojsk we Włoszech, miał przed sobą bardzo trudne zadanie, by koordynować działania wielu oddziałów różnych narodowości. Każda z tych armii miała inne metody walki i zadania polityczne.

Dlaczego zdobycie Monte Cassino było tak ważne dla aliantów?

Bitwa stanowi symbol całej kampanii we Włoszech, która toczyła się od 1943 do 1945 roku. Podczas samej bitwy wielu oficerów, którzy pamiętali czasy I wojny światowej, w której byli młodszymi oficerami, walczyło na stanowiskach dowódczych. Wszyscy wspominali, że ta bitwa była bardziej zażarta niż to, czego doświadczyli w okopach tamtej wojny. Można zaryzykować stwierdzenie, że bitwa pod Monte Cassino była w czasie II wojny światowej najbardziej zaciekłą bitwą w zachodniej części Europy. Brali w niej udział żołnierze wielu narodowości. Dla nich ta bitwa stała się symbolem.

Czy alianci wykorzystali militarnie zwycięstwo w tej bitwie?

Alianci odnieśli sukcesy wojskowe, ale – biorąc pod uwagę ustalenia z Jałty – nie wykorzystali tego politycznie. Zawiedli Polaków.

Dlaczego akurat ta bitwa zyskała już wówczas taki medialny rozgłos? Nazwano ją nawet Stalingradem frontu zachodniego.

Stalingrad był pierwszym wielkim sukcesem w wojnie z Niemcami i odbił się szerokim, tryumfalnym echem w światowej prasie. Monte Cassino było pierwszym zwycięstwem aliantów zachodnich we Włoszech. Dla dziennikarzy amerykańskich, brytyjskich czy narodów, które tu walczyły, było oczywiste, że opisywano ją w podobnych kategoriach jak bitwę o Stalingrad.