Ukwiecona gałązka

Leszek Śliwa

GN 11/2015 |

publikacja 12.03.2015 00:15

Święty Józef pełnił niezwykle ważną rolę opiekuna Jezusa i Maryi.


Giovanni Battista Crespi
„Śmierć św. Józefa” 
olej na płótnie, ok. 1712
Ermitaż, Sankt Petersburg Giovanni Battista Crespi
„Śmierć św. Józefa” 
olej na płótnie, ok. 1712
Ermitaż, Sankt Petersburg

Mimo to wiadomo o nim bardzo niewiele. W Piśmie Świętym nie zanotowano ani jednego wypowiadanego przez niego słowa. Również w sztuce sakralnej, nawet gdy go przedstawiano, to z reguły nie był głównym bohaterem dzieła. Sytuacja zmieniła się po Soborze Trydenckim, który mocno podkreślił znaczenie św. Józefa w wychowywaniu Jezusa. Zaowocowało to później wieloma obrazami, pokazującymi sceny zaledwie zasygnalizowane w Biblii albo w ogóle w niej nieobecne. 


Nie wiadomo na przykład nic o śmierci Józefa. Na obrazie Giovanniego Crespiego Józef umiera przy Maryi i Jezusie, otoczony aniołami symbolizującymi Bożą przychylność. Jezus bierze w dłoń rękę opiekuna, jednocześnie mu błogosławiąc. Maryja przy stoliku przygotowuje Józefowi kompres lub opatrunek.


Tradycja przypisuje Józefowi zawód cieśli. Dlatego pod łóżkiem dostrzegamy jego atrybuty – młotek i inne narzędzia stolarskie. O łóżko oparta jest także gałązka z kwiatami. To nawiązanie do legendy opisanej przez jeden z apokryfów (pism opowiadających o wydarzeniach biblijnych, nieuznanych jednak przez Kościół za wiarygodne i natchnione). Według tej legendy, kapłani w Judei szukali godnego małżonka i opiekuna dla Maryi, prosząc Boga o wskazanie właściwego kandydata. W tłumie stał także św. Józef. Trzymana przez niego gałązka w sposób cudowny zakwitła. Kapłani odczytali to jako znak, że właśnie Józefowi mają oddać rękę Maryi. 


Tu jednak gałązka nabiera dodatkowych znaczeń. Ponieważ zakwitła, mimo że wcześniej uschła, może też symbolizować życie po śmierci. Dlatego zapewne znajduje się na pierwszym planie. Jest bowiem zapowiedzią zmartwychwstania Józefa do życia wiecznego.

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.