Dziecko, patologia czy szczęście?

Mirosław Jarosz

publikacja 24.06.2009 13:35

Czy wyrazy współczucia dla małżonków na wieść o tym, że spodziewają się kolejnego dziecka to normalne? Niestety dość często – tak.

Dziecko, patologia czy szczęście? Foto: Mirosław Jarosz.

Dlaczego w Polsce jest coraz mniej urodzeń? Bo społeczeństwo nie akceptuje wielodzietności. Zresztą wielodzietność to za dużo powiedziane, jeżeli myślimy np. o trójce maluchów. Jedną z trudniejszych rzeczy jaką muszą przejść rodzice trzeciego i kolejnych dzieci jest reakcja otoczenia. Szczególnie przykra może być reakcja najbliższych. Zamiast szczerej radości i gratulacji można usłyszeć: „Po co wam tyle dzieci”, „Czy nie umiecie się zabezpieczać?”, „Nie myślcie, że będę wam pomagać” i tym podobne...

Co powie mama
– Kiedy dowiedziałam się, że będziemy mieć z mężem trzecie dziecko strasznie się zdenerwowałam – opowiada Anna Kuświk ze Świdnicy. – Ale nie ze względu na dziecko, tyko na myśl, jak ja to powiem najbliższym, szczególnie mamie. Wiem, że to niemądre, bo przecież jesteśmy dorosłymi, niezależnymi osobami, mamy swoje mieszkanie, pracę. Zamiast cieszyć się z dziecka, zaczęłam zastanawiać się, co powiedzą w pracy, jak zareagują znajomi, sąsiedzi i jak będą na mnie patrzeć ludzie na ulicy. Dlatego z powiedzeniem o dziecku czekaliśmy z mężem do samego końca, kiedy ciąży nie dało się już ukryć.

Dla żadnej kobiety ciąża nie jest łatwym okresem pod względem fizycznym i psychicznym. Dlaczego więc, zamiast otrzymać wsparcie, muszą tłumaczyć wszystkim wokół, że są najszczęśliwszymi kobietami na świecie i nie potrzebują współczucia tylko akceptacji? Jeszcze więcej strachu w kobietach oczekujących dziecka wzbudza reakcja, z jaką spotkają się u pracodawcy. Chociaż polskie prawo teoretycznie chroni pod tym względem przyszłe matki, obawy pozostają. – Zupełnie zaskoczyła mnie wypowiedź inteligentnej i mądrej kobiety, która dowiedziała się, że będziemy mieć następne dziecko – opowiada Krzysztof Nowakowski z Wałbrzycha, ojciec trójki maluchów. – Powiedziała, że ludzie inteligentni i mądrzy nie mają po kolei tylu dzieci. Może dwoje, trzecie to po jakiejś kilkuletniej przerwie, ale żeby czworo – to już przesada.

– Kiedy mówiliśmy, że będziemy mieli kolejne dziecko, czwarte, piąte, wielu osobom towarzyszyło „spojrzenie idioty” – przyznaje Mirosław Kopytko. – Generalnie ludzie reagują dużym zdziwieniem i często patrzą z politowaniem. – To wydaje się dość dziwne bo w większości pokolenie naszych rodziców pochodzi z naprawdę wielodzietnych rodzin – dodaje jego żona, Renata. – Piątka, ósemka dzieci to była wtedy norma. To były trudne czasy i być może kojarzą teraz tą biedę z wielodzietnością.

Dziecko = patologia
– Miałem ostatnio taki przypadek, w jednym z urzędów coś załatwiałem i kiedy pani urzędniczka dowiedziała się, że mamy pięcioro dzieci, bardzo się zdziwiła – opowiada Darek Roszak. – Jej zdziwienie wywołał fakt, że jak można mieć tyle dzieci i nie być rodziną patologiczną. Bo nie spotkała się z sytuacją, że przyszedł do niej przeciętny petent, dobrze ubrany, żadna patologia i miał tyle dzieci. Mnie z kolei zdziwiło, że można mieć takie podejście do dużych rodzin.

– Wydaje mi się, że może po prostu jest tak, iż sytuacja wielodzietności u osób, które są słabsze psychicznie, może ściągać do tej patologii – mówi Mirosław Kopytko. – Chodzi o brak zaradności, możliwości, pewną apatię, która doprowadza do narastających problemów, jeżeli dojdzie do tego nadużywanie alkoholu to sytuacja takiej rodziny zaczyna robić się katastrofalna. Z drugiej zaś strony nie uważam, żeby statystycznie było więcej patologii wśród rodzin wielodzietnych niż takich posiadających np. dwójkę dzieci. Wydaje mi się, że jest raczej odwrotnie. Duża gromadka dzieci rzuca się po prostu bardziej w oczy.

Problemy wielodzietnych to m.in. mieszkania. Niewiele rodzin szczególnie tych wielodzietnych stać na zakup dużego mieszkania, czy tym bardziej domu. Zarówno państwo Roszakowie jak i Kopytkowie mają małe, dwupokojowe mieszkania w Szczawnie Zdroju. Łatwo sobie wyobrazić jak trudno w takich warunkach, żyje się siedmioosobowej rodzinie. W tym względzie nie mogą liczyć na niczyją pomoc. Ani ze strony państwa, ani gminy w której mieszkają. Mieszkania komunalne, a tym bardziej socjalne są maleńkie. Nawet, jeżeli trafi się większe, to bywa zazwyczaj od razu dzielone, bo mieszkań w dolnośląskich miejscowościach jest dużo mniej niż potrzebujących.

Strategia rozwoju?
Żadna z gmin na terenie naszej diecezji nie zapisała w strategii swego rozwoju promowania wielodzietności. O wielodzietnych mówi się natomiast w innym miejscu i w inny sposób: „Najczęściej rodziny wielodzietne dotknięte są dysfunkcjami ubóstwa, bezrobocia i alkoholizmu jednego lub dwojga rodziców, a często już i samych dzieci.” To dosłowny cytat ze strategii rozwiązywania problemów pomocy społecznej dla gminy Głuszyca na lata 2006 – 2011. Niestety w podobnym tonie, umieszczając wielodzietność obok „problemów społecznych” mówi się w strategiach innych gmin Wałbrzycha czy Świdnicy.

Ciągle nie ma żadnego wsparcia, czy polityki socjalnej dla rodzin wielodzietnych. Istniejące od niedawna „becikowe” i ulga podatkowa, nie są rozwiązaniami, które pomagałyby w codziennym funkcjonowaniu wielodzietnej rodziny. – Na rodzinie takiej spoczywa natomiast masa obowiązków, jest wiele wymagań. – mówi Mirosław Kopytko. – Jest na przykład obowiązkowa szkoła, ale wszystkie zajęcia dodatkowe są już najczęściej odpłatne. Nikogo nie obchodzi jak my sobie z tym radzimy. Na szczęście jest Kościół, w którym wielodzietni zawsze znajdują wsparcie – dodaje. – Są dla dzieci rożne grupy działające przy parafii i to całkiem za darmo, są tanie wyjazdy wakacyjne.

Przedstawiciele gmin twierdzą, że system pomocy wielodzietnym funkcjonuje prawidłowo. Trudno wsparciem nazwać jednak kwotę 48 zł na dziecko, którą państwo wypłaca rodzinom o najniższych dochodach. Inna pomoc jak wyżej wspomniano przychodzi dopiero, gdy w rodzinie pojawią się problemy. Przyjęta kilka dni temu Gminna Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Wałbrzycha na lata 2009-2015 zakłada wsparcie finansowe rodziny w przetrwaniu trudnej sytuacji bytowej, zapobiegające jej wykluczeniu społecznemu, w tym pomoc finansowa oraz organizowanie dożywiania dzieci. Jest też pomoc w nauce oraz organizacji czasu wolnego dzieciom poprzez wolontariuszy działających w Centrum Wolontariatu w MOPS. Planuje się też powstanie Ośrodka Wsparcia Rodziny, który będzie: diagnozował rodziny pod kątem występujących w nich problemów oraz prowadził profesjonalne poradnictwo.

Dziecko = szczęście
Tylko w samym Wałbrzychu od kilku kolejnych lat ujemny przyrost naturalny jest na poziomie blisko 2 procent. Na ok. 1600 zgonów rocznie jest tylko 1000 urodzeń. Ile trzeba trudu i poświęcenia, oraz jak trudno dobrze wychować dziecko wie każdy kto je ma.

– Byli ostatnio u nas znajomi ze swoim rocznym synkiem. Byli pod wrażeniem, jak sobie dajemy radę, bo oni z jednym mają tyle kłopotów – opowiada Katarzyna z Ząbkowic Ślaskich, mama czwórki maluchów. – Kiedy zapytałam, kiedy planują następne, odpowiedzieli, że raczej nie, a już na pewno nie w najbliższym czasie, bo mają dość nieprzespanych nocy, pieluch, masy obowiązków. Coraz częściej dla ludzi najważniejsza jest po prostu własna wygoda. Dlaczego zatem nie wspomóc osób, które świadomie, zdecydowały się podjąć ten trud? Lub co gorsza (co nie jest rzadkością) wytykać je palcami?

– Kolejną kwestią jest przekonanie, że dziecku trzeba zapewnić najlepsze i najdroższe ubrania, zabawki, więc trudno zdecydować się na więcej niż jedno, dwoje dzieci – dodaje Mirosław Kopytko. – Czy jeżeli dziecko przychodzi w nieco wytartym ubraniu po bracie lub siostrze, to jest to zaraz powód by nazywać to patologią? Nie sądzę, żeby dzieci były bardziej szczęśliwsze tylko dlatego, że mają najnowsze ciuchy i komórkę z mnóstwem bajerów. Przeciwnie, widzę, że nasze dzieci znakomicie odnajdują się w grupie, są otwarte na innych i umieją sobie dobrze radzić w trudnych sytuacjach. Staramy się zapewnić im wszystko czego potrzebują, np. wszystkie nasze dzieci są utalentowane muzycznie wiec posyłamy je do szkoły muzycznej.

Kiedy pytam swoich rozmówców czy kiedy brali ślub to chcieli mieć po piątce dzieci spoglądają na siebie z uśmiechem. – Byliśmy otwarci na Boże plany – odpowiadają. Spoglądają na dzieci i mówią – Nie wyobrażamy sobie, że któregokolwiek z nich mogłoby dziś z nami nie być.

Artykuły z poszczególnych działów serwisu KULTURA:

  • Film
  • Literatura
  • Muzyka
  • Sztuka
  • Zjawiska kulturowe i społeczne