Nieufność i nadzieja

Czy kino jest nośnikiem wartości i kultury czy narzędziem demoralizacji?

Leon XIII był pierwszym sfilmowanym papieżem. Film nakręcił w 1896 r. Vittorio Calcina – operator studia braci Lumiére. Na zdjęciu kadr z tego filmu
You tube

Rok 1995. Świat obchodzi 100. rocznicę narodzin kina. W uroczystość Objawienia Pańskiego Watykan publikuje „Orędzie Jana Pawła II na XXIX Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu”. Lektura tego dokumentu pokazuje, że stosunek Kościoła do kina w podstawowych kwestiach się nie zmienia. Główne tezy są bowiem podobne jak w poświęconej filmowi encyklice Piusa XI z 1936 r.

Leon XIII przed kamerą

Kino początkowo było uważane za sztukę jarmarczną. „To prostacka rozrywka dla mas” – głosiły artystyczne elity. Z rezerwą odnosił się doń także Kościół, obawiając się, że może stać się narzędziem demoralizacji. Jednak już pierwsze krótkie filmiki kręcone przez pionierów kina podejmowały tematy związane z religią. Wątki biblijne należały do najpopularniejszych, a filmy na nich oparte spotykały się z entuzjastycznym przyjęciem widzów. Już na przełomie XIX i XX wieku seanse filmów religijnych odbywały się w salach parafialnych, a katolickie misje w Azji i Afryce wykorzystywały je jako narzędzie ewangelizacji. W 1896 roku Vittorio Calcina, operator studia braci Lumière, po raz pierwszy w dziejach sfilmował papieża, Leona XIII. W 1898 roku do Watykanu przyjechał Kennedy Dickson, operator Edisona, działający na zlecenie amerykańskich biskupów. Udało mu się nakręcić dwanaście scen z Leonem XIII, który, jak czytamy w relacji z tamtego okresu, nie tylko „nie bał się kamery”, ale występował przed nią „z widocznym entuzjazmem”. Warto przypomnieć, że wcześniej papież przez 8 lat nie pozwolił się sfotografować. Kościół zdawał sobie sprawę, że masowa produkcja filmów biblijnych czy biografii świętych nie wynika tylko z pobudek religijnych. Hierarchowie obawiali się bezceremonialnego wykorzystywania tych wątków wyłącznie w celach komercyjnych. W 1912 roku, w obawie przed desakralizacją budynków kościelnych, Kongregacja Konsystorza wydała zakaz wyświetlania filmów na ich terenie.