Zakonnice w domu lalek

Dziecięce domki dla lalek to nie tylko świecka sprawa.

To jedyne muzeum, do którego wchodzi się... przez szafę. Dalej jest jeszcze bardziej bajkowo. Ponad 100 bogato wyposażonych, zabytkowych domków dla lalek możemy oglądać w nowo otwartym muzeum w warszawskim Pałacu Kultury i Nauki. Wśród nich są tradycyjne "mieszkania", składające się z pokoju, kuchni i łazienki, ale są też domki "specjalistyczne". Można zajrzeć do kliniki weterynaryjnej, salonu fryzjerskiego, sklepów spożywczych, mięsnych i z belami kolorowych tkanin, poczty, dawnej apteki, sal lekcyjnych i gimnastycznych, straganu-jatki z wyrobami mięsnymi, salonu sukni ślubnych, arabskiego namiotu, a nawet do pokoju pisarza, którego opuściła wena. Ręcznie robione detale zadziwiają perfekcyjnym wykonaniem i pomysłowością. Książki w domowej biblioteczce mają prawdziwe kartki, w salonie fryzjerskim w oknach zobaczymy przedwojenne reklamy kremu "Uroda",  w piórnikach uczniów ułożone są kredki wykonane z kawałków wykałaczek, a w niedosprzątanej łazience kawalerskiego mieszkanka na kabinie prysznicowej bez trudu dojrzymy zacieki z brudu i rdzy. Za to bawarska kuchnia lśni porządkiem i rzędem patelni, równiutko zawieszonych na wieszakach.

- Z wieloma "eksponatami" wiążą się cudowne historie - mówi Aneta Popiel-Machnicka, kolekcjonerka i renowatorka dawnych dziecięcych zabawek. - Na aukcji w Londynie kupiłam drewniany, oświetlony dom z siedmioma pomieszczeniami i piętrową klatką schodową. Okazało się, że wykonał go ok. 1945 r. polski lotnik Dywizjonu 306. Kupiłam go od jego wnuczki. Zdarzyło mi się też otrzymać paczkę od anonimowego ofiarodawcy, w którym znalazłam dawne cenne laleczki i kartkę z napisem: "U pani będzie im lepiej".

Adam Podstawka, sanitariusz pracujący w Rybnickim Szpitalu Psychiatrycznym, w 1934 r. zrobił ze skrzynki po warzywach pokoik dla lalek swojej córeczce Krysi. Pieczołowicie dorobił do niego mebelki ze sklejki i pudełek po cygarach, z ozdobnymi uchwytami z gwoździków i koralików. Zręczne ręce Anety Popiel dorobiły na szydełku filigranowe serwetki i zasłonki w oknach, uszyły i wyhaftowały pościel (ręcznie wypełnioną pierzem) oraz becik dla celuloidowej małej laleczki, a nawet utkały i przystrzygły wzorzysty, wełniany dywan. Nad małżeńskim łożem wisi obraz Świętej Rodziny, a na nocnych stolikach stoją pasyjka i lampa naftowa. Na komódce, za innym obrazem, zatknięte są rodzinne stare zdjęcia. Wszystko zgodne z wyglądem przedwojennych śląskich wnętrz. W miniaturowej skali.

 Starych, zapomnianych domków dla lalek A. Popiel-Machnicka szuka na strychach, targach staroci i na aukcjach. Zamiast drogich, renomowanych domków, które kiedyś wcale nie były dziecięcymi zabawkami, ale dodawały prestiżu właścicielom bogatych willi, woli te, które trzeba uratować i po swojemu urządzić. A mebluje zgodnie z duchem epoki i własną fantazją.

Zaskoczeniem dla zwiedzających są domki-kościoły, zamieszkałe przez lalki w sutannach i habitach. Na ekspozycji zobaczyć można m.in. skromną celę karmelitanki, gdzie na stoliku leży Nowy Testament z okładką z macicy perłowej, oraz wnętrze kaplicy św. Emilii de Rodat (patronki biednych dzieci i sierot) z ołtarzem, ławkami, amboną i otwieranym konfesjonałem, do którego akurat na chwilę zajrzała zakonnica ze Zgromadzenia Sióstr Świętej Rodziny. Przed włoską kaplicą z ok. 1920 r. klęczą szarytki, które żegnają zmarłą siostrę, złożoną w trumnie na katafalku.

- Dawniej takie zabawki miały oswoić dzieci z wieloma życiowymi sytuacjami i przygotować je do pełnienia różnych ról - tłumaczy kolekcjonerka. - Dziewczynki, bawiąc się w dom, uczyły się bycia gospodyniami. W zestawach mebelków przedstawiających pokój położnych były lalki z brzuszkami, z których wyjmowano lalki-noworodki. W ten sposób dzieci, w delikatny sposób, wprowadzano w tematykę prokreacji. Z odchodzeniem, śmiercią oswajały zabawy w pogrzeb. Natomiast żeby zachęcić maluchy do wstępowania w stan duchowny, zamożni rodzice fundowali im zabawę lalkami przebranymi za księży lub zakonnice.

W muzeum poznamy też interesującą historię domów dla lalek. A cofnąć trzeba się aż do 1558 roku, kiedy to książę Bawarii Albrecht V zamówił dla swojej córki pierwszy odnotowany w dokumentach egzemplarz domku lalek. Wówczas trudno było nazwać ów prezent „dziecięcą zabawką” - przypominał bowiem cenną gablotę z prezentowanymi w niej precyzyjnie wykonanymi miniaturkami. Dom ten, niestety, spłonął w pożarze w 1674 r.

Muzeum jest czynne codziennie od godz. 9 do 19. Ekspozycję można zwiedzać z przewodnikiem, można także wziąć udział w lekcji muzealnej oraz w warsztatach twórczych. - Dorośli, którzy w recepcji zadeklarują, że nadal czują się dziećmi, mogą kupić bilet ulgowy - mówi A. Popiel-Machnicka.