Radość i smutek

GN 52/2016 |

publikacja 22.12.2016 00:00

Ten obraz jest podzielony na trzy poziome strefy – górną, środkową i dolną, które wzajemnie się uzupełniają.

Juan Bautista Maíno "Pokłon pasterzy", olej na płótnie, 1612–1614 Muzeum Prado, Madryt Juan Bautista Maíno "Pokłon pasterzy", olej na płótnie, 1612–1614 Muzeum Prado, Madryt

U góry widzimy anioły, oddające cześć właśnie narodzonemu Chrystusowi. W tle za aniołami można dostrzec złocistą poświatę. Anioły symbolizują tu radość Boga Ojca. Część środkowa to tytułowy pokłon pasterzy. Artysta namalował jednego z nich wchodzącego do stajenki, gdzie Maryja i Józef zajmują się małym Jezusem.

Część dolna tylko pozornie jest uzupełnieniem sceny górnej i środkowej. Może się przecież wydawać, że to kolejni pasterze, którzy za chwilę wejdą do stajenki, żeby oddać cześć Dzieciątku. Zwróćmy jednak uwagę na zupełnie inny nastrój towarzyszący tym pasterzom, na ich pochylone głowy, posępne twarze. Pasterz z prawej strony przytrzymuje skrępowanego baranka. To zapowiedź losu, jaki czeka Chrystusa, który sam siebie złoży w ofierze za ludzi. Leżący za barankiem kosz z jajami – starym, jeszcze pogańskim symbolem odradzającego się życia – dopowiada znaczenie zbawczej ofiary Baranka Bożego. Stąd nieodparte wrażenie, że melodia grana na fujarce przez pasterza z lewej strony nie jest muzyką radosną. Leżący na pierwszym planie pies jest tu symbolem wierności. Część dolna – zapowiedź przyszłości – kontrastuje więc z radosną beztroską części górnej i środkowej.

Obraz został zamówiony, wraz z kilkoma innymi kompozycjami, przez przeora dominikanów z Toledo. Miał być dekoracją kościoła św. Piotra Męczennika w tym mieście. Juan Bautista Maíno podpisał kontrakt z przeorem 14 lutego 1612 roku. Kiedy pracował nad tym dziełem, odczuł Boże powołanie i złożył śluby zakonne u dominikanów 27 lipca 1613 roku. Obrazy zamówione przez przeora, m.in. „Pokłon pasterzy”, ukończył już jako dominikanin w grudniu 1614 roku.

Leszek Śliwa

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.