Warto także przypomnieć, że polityka władz komunistycznych w Czechosłowacji wobec wspólnot religijnych była bez porównania bardziej restrykcyjna aniżeli w Polsce.

Po 1989 r. Kościół katolicki w Czechach stara się odbudować życie duchowe i odzyskać pozycję w życiu społecznym. O tym właśnie traktuje niezmiernie interesująca książka dominikanina o. Hieronima Kaczmarka.

„Czechy. Kościół i państwo” to praca naukowa, a zarazem studium oparte na doświadczeniach autora, od wielu lat pracującego w czeskich parafiach. Analizę czasów współczesnych poprzedza obszerny wstęp historyczny, akcentujący zarówno specyficzne cechy czeskiego katolicyzmu, jak również przyczyny postaw antykatolickich.

Najobszerniejsza część pozycji poświęcona jest opisowi przemian, jakie dokonały się w Republice Czeskiej po 1989 r., kiedy demokratyczne państwo musiało na nowo zbudować relacje ze wszystkimi wspólnotami wyznaniowymi. Odrębnym zagadnieniem była próba zawarcia umowy konkordatowej Stolicy Apostolskiej z czeskim rządem, która nie zakończyła się powodzeniem. Umowa wprawdzie została zawarta w 2002 r., ale parlament ją odrzucił i jak dotąd nie udało się jej ratyfikować. Uzupełnia to relacją z badań socjologicznych na temat religijności czeskiego społeczeństwa.

Dla każdego zainteresowanego problematyką czeską praca o. Kaczmarka powinna być lekturą obowiązkową. Ukazuje niewielką, ale dynamiczną wspólnotę, której episkopat kierowany przez być może najwyrazistszego hierarchę w Europie Środkowej, kard. Dominika Dukę, stara się w niełatwych warunkach kontynuować dzieło ewangelizacji, zapoczątkowane ponad tysiąc lat temu.

Andrzej Grajewski