Bestyje i historyje

Piotr Drzyzga

publikacja 19.02.2009 15:11

„Bestiarium chrześcijańskie” księdza profesora Stanisława Kobielusa to monumentalne i imponujące dzieło, objaśniające symbolikę rozmaitych zwierząt i stworzeń mitologicznych.

Bestyje i historyje

Autor odwołujący się między innymi do Arystotelesa, Pliniusza, czy świętego Ambrożego przybliża nam ów osobliwy i przedziwny świat średniowiecznych wierzeń i symbolicznych wyobrażeń.

W starannie wydanej i bogato ilustrowanej publikacji Kobielusa poznajemy status zwierząt w Biblii, ale także i antycznych kulturach pogańskich, takich jak starożytna Grecja, czy Babilonia.

Ofiarne, mitologiczne, demoniczne, zodiakalne... – czegóż nie zawierały średniowieczne bestiaria, które – jak pisze autor – uznawano wówczas nieomal za osobny gatunek literacki, gdzie opisom poszczególnych okazów flory i fauny towarzyszył zwykle umoralniający komentarz.

Jednym bestiaria służy do zilustrowania prawd teologicznych, innym do poznania zwierzęcych zwyczajów i ich zachowań w celach hodowlanych. Jeszcze inny traktowali je jako pomoce przy tworzeniu bajek moralizatorskich, czy też wizerunków zdobiących karty rękopisów.

Dla przykładu przyjrzyjmy się, jak w książce opisywany jest gryf: ma szpony, dziób i skrzydła orła, korpus lwa oraz ostro zakończone uszy kota. Początkowo antycypować miał w Boskiej sile i mądrości symbolizując czujność – dlatego też uważano go za strażnika miejsc świętych i pogromcę bazyliszków i węży, będących wcieleniem „demonicznych mocy szatańskich”. Dopiero w XI i XII wieku zaczęto przedstawiać go jako stworzenie diabelskie.

Święty Hieronim twierdził w jednym z listów, że widział gryfy w czasie swej podróży po Morzu Czerwonym, zaś święty Himeriusz miał uwolnić od takowego stwora jedną z wysp na Morzu Śródziemnym. Według Marko Polo gryf potrafił w szponach unieść słonia, gdy znowu Dante widział w nim Chrystusa. Od gryfa pokonanego przez pierwszego śląskiego przedstawiciela arystokratycznej rodziny Schaffgotschów ma też według podań i legend pochodzić nazwa miasta Gryfów.

Tom wydany nakładem PAX-u bez wątpienia zasługuje na uwagę, a dla wszystkich pasjonatów historii średniowiecza i jej kultury stanie się z pewnością pozycją kultową i obowiązkową.

***

Stanisław Kobielus - Bestiarium chrześcijańskie
Instytut Wydawniczy PAX
Rok wydania: 2002
Ilość stron: 504