Ojcze, zabierz ten kielich

Leszek Śliwa

publikacja 03.08.2006 10:57

El Greco (Domenikos Theotokopulos), Modlitwa w Ogrójcu, olej na płótnie, ok. 1588, Museo del Arte, Toledo

Ojcze, zabierz ten kielich

Ojcze, jeśli chcesz, zabierz ode Mnie ten kielich. Wszakże nie moja wola, lecz Twoja niech się stanie! (Łk 22, 42) – modlił się Jezus w Ogrójcu tuż przed pojmaniem Go przez żołnierzy wysłanych przez arcykapłanów. El Greco malując tę scenę, oparł się na Ewangelii wg św. Łukasza: „Wtedy ukazał Mu się anioł z nieba i pokrzepiał Go.

Pogrążony w udręce jeszcze usilniej się modlił” (Łk 22, 43–44). Niezwykły, dramatyczny nastrój sceny artysta podkreślił, umieszczając Zbawiciela na tle skały oraz oświetlając Jego postać światłem płynącym z nieba, kontrastującym z ciemnościami nocy. Aby wyraźnie ukazać nadnaturalność tego światła, El Greco namalował również ukryty za chmurą księżyc, w którego słabym blasku zbliżają się do Jezusa prowadzeni przez Judasza żołnierze. Ich sylwetki widać w prawym dolnym rogu obrazu. Światło spływające na Jezusa jest znacznie mocniejsze i pada z lewej strony.

Chrystus przebywał w Ogrójcu z trzema uczniami – Piotrem, Janem i Jakubem. Wszyscy trzej spali oddaleni o „odległość około rzutu kamieniem” (Łk, 22, 41). Teoretycznie więc powinni nie zmieścić się w kompozycji. El Greco namalował ich otoczonych chmurą, na której przyklęknął anioł. Ich sylwetki są mniejsze niż postaci Jezusa i anioła, tak jakby obraz w chmurze był tylko odbiciem śpiących w odległości kilkudziesięciu metrów Apostołów. W ten sposób El Greco „bierze w nawias” namacalną rzeczywistość i pozwala widzowi skupić się na duchowym przeżyciu Jezusa.