Do Abrahama – ojca narodów, którego Bóg wyprowadził z rodzinnego kraju i z którym zawarł przymierze – odwołują się trzy wielkie religie monoteistyczne. We Wrocławiu ich przedstawiciele przez ponad rok spotykali się wokół wspólnego patriarchy. Wszystko za sprawą projektu pt. „Legenda o Abrahamie”, który realizowało stowarzyszenie „Akademia Wyobraźni” – Program Działań Teatralnych w ramach Europejskiego Roku Dialogu Międzykulturowego.

Drzewo, droga i ofiara
Był sobie ogród, a w nim drzewo. Ogrodnik powiedział mu: potrzebuję twojego cienia, by mogli w nim odpocząć ludzie. Potrzebuję twojego drewna, twoich liści... – brzmiały kolejne prośby. W końcu ogrodnik rzekł: potrzebuję twojego serca. Drzewo zgodziło się. Z jego korzeni wytrysnęło źródło.

W taki poetycki, symboliczny sposób muzułmańskie dzieci opowiedziały w teatralnej scence dzieje Abrahama. Podobne miniprzedstawienia przygotowali uczniowie szkoły żydowskiej (opowieść o wędrówce za Bożym głosem) oraz grupa dzieci chrześcijańskich, która przedstawiła temat ofiary Kaina i Abla, Abrahama oraz wydarzenie Ostatniej Wieczerzy. Przygotowywanie przez dzieci etiud teatralnych, kilkakrotnie wystawianych m.in. w kościele katolickim i w kościele ewangelicko-augsburskim, to tylko część projektu „Legenda o Abrahamie”.

W jego realizacji współpracowały z „Akademią” Muzułmańskie Centrum Kulturalno-Oświatowe we Wrocławiu, z Imamem Ali Abi Issą na czele, szkoła podstawowa i gimnazjum Lauder Etz Chaim, współpracujące z Gminą Wyznaniową Żydowską we Wrocławiu, rzymskokatolicka parafia pw. św. Antoniego z proboszczem o. Jarosławem Zatoką, SP nr 83 i 45.
– Pomysł przybliżenia dzieciom postaci Abrahama, ważnej dla wszystkich trzech religii monoteistycznych, jest bardzo interesujący – mówi o. Jarosław Zatoka. I przypomina, że franciszkańskiej parafii warsztaty teatralne nie są obce. Wcześniej działał tu tzw. Teatr Otwartych Drzwi.

Przyjaźń i różnice
– Projekt „Legenda o Abrahamie” rozpoczął się we wrześniu 2007 – mówi Paweł Pawlik, prezes „Akademii Wyobraźni”, stowarzyszenia, które gromadzi osoby o zainteresowaniach humanistycznych, podejmujące badania nad kulturą, działania teatralne i animację kulturalną. – Celem projektu było przyjrzenie się sobie wzajemnie wyznawców różnych religii. Oprócz etiud przygotowywanych przez dzieci zaprezentowaliśmy lalkowe widowisko o Abrahamie i projekcję multimedialną, zaprosiliśmy je do konkursu plastycznego, a także m.in. do zwiedzania miejsc modlitwy poszczególnych religii.

– Na przedstawienie o Abrahamie szłam z duszą na ramieniu – przyznaje Beata Pacholczyk, wychowawczyni kl. Vc z SP nr 113. – Obawiałam się, jak moi uczniowie przyjmą, niełatwą przecież, historię Abrahama, temat ofiary z własnego dziecka... Okazało się, że biblijną opowieść o tych wydarzeniach znali już z katechezy. Odczytywali ją jako wezwanie do zaufania Bogu, jako wyraz przekonania, że warto poświęcić Mu wszystko; że On może wyprowadzić dobro nawet z najbardziej niezrozumiałych dla nas wydarzeń.

Przy realizacji projektu, oprócz podobieństw, ujawniły się różnice kulturowe. Dzieciom muzułmańskim trudno było na przykład wytłumaczyć znaczenie figur czy obrazów w Kościele katolickim. Nie mogły wziąć udziału w przedstawieniu, gdzie Abraham ukazywany był poprzez lalkę. Okazuje się, że istnieją pewne różnice co do pojmowania szczegółów historii patriarchy. Muzułmanie przyjmują na przykład, że Abraham miał złożyć ofiarę z Izmaela, a nie z Izaaka; Żydzi – że Izaak sam podjął decyzję o złożeniu się w ofierze.

Podobne projekty pomagają, jak widać, szukać tego, co wspólne, ale także ustalić istniejące różnice, uściślić, gdzie przebiegają granice międzyreligijnej współpracy; gdzie – z pełnym szacunkiem i życzliwością dla drugiej strony – trzeba uznać: tu się różnimy. Różnimy się, ale możemy żyć w przyjaźni.

***
Czas dialogu
Od 18 do 25 stycznia trwa Tydzień Modlitwy o Jedność Chrześcijan. 17 stycznia obchodzony jest Dzień Judaizmu w Kościele Katolickim, a 26 stycznia Dzień Islamu.

Wokół Abrahama

Paweł Pawlik
prezes „Akademii Wyobraźni”, autor scenariusza widowiska pt. „Legenda o Abrahamie”
– 2 lata temu realizowaliśmy projekt pod nazwą „Polskie Półksiężyce”, poświęcony Tatarom – ludziom, którzy od dawna współtworzą polskie społeczeństwo, a jednocześnie są muzułmanami. Z tamtych badań zrodziło się zainteresowanie Abrahamem, osobą ważną dla Żydów, muzułmanów i chrześcijan. Zauważyliśmy, że Abraham byłby bardzo dobrą postacią teatralną, tymczasem jest w niewielkim stopniu obecny w filmie, w teatrze. Zapragnęliśmy stworzyć sztukę, w której właśnie on będzie głównym bohaterem. I tak powstał scenariusz – mój autorski tekst, w którym czerpałem inspiracje z Księgi Rodzaju, z Psalmów; powstały scenografia, lalki.

Alicja Pietrucka
– Przygotowywałam etiudę teatralną z grupą dzieci muzułmańskich, które, jak się okazało, ze względów religijnych nie mogły przedstawiać Abrahama. Znaleźliśmy rozwiązanie – teatr formy plastycznej. Przedstawiliśmy historię pewnego drzewa, która nawiązywała do dziejów patriarchy. Najpierw wyczuwałam pewien dystans ze strony rodziców moich podopiecznych. Opory znikły, gdy obejrzeli przedstawienie, gdy zobaczyli, że pozyskałam sympatię ich dzieci. Myślę, że zdobyłam ją przez odpowiednio dobrane zabawy. Jestem chrześcijanką, a zyskałam ich akceptację – to jak najbardziej możliwe. Przykładem na to są też bardzo dobre relacje z imamem Ali Abi Issą. Różnimy się, ale on uznaje i szanuje moją wiarę w Boga.

Barbara Pawlic
– W projekt „Legenda o Abrahamie” byłam zaangażowana na różnych płaszczyznach. Między innymi gram w widowisku role Izmaela oraz św. Piotra. Izmael jest dla nas, muzułmanów, postacią bardzo ważną. Podobnie jak Abraham jest uznawany za patriarchę. 8 grudnia obchodzimy święto ofiarowania – upamiętniające ofiarowanie Izmaela przez Abrahama. Podczas tego święta, jeśli jest taka możliwość, składa się ofiarę z byka. W „Akademii Wyobraźni” spotykamy się jako ludzie różnych religii, różnych wyznań, ale różnice religijne, choć są dostrzegalne, nie stanowią żadnej przeszkody. Spotykamy się ze sobą głównie na płaszczyźnie artystycznej, przyjacielskiej.

Piotr Michalski
– W ramach projektu „Legenda o Abrahamie” razem z moim kwartetem przygotowałem koncert „Muzyka w dialogu. Dialog w muzyce. Trzy kultury”. Są to rekonstrukcje i muzyczne inspiracje. Czerpaliśmy z muzyki safardyjskiej, orientalnej, z utworów średniowiecznych. Trzy religie monoteistyczne, które wywodzą się od Abrahama, mają swoje tradycje muzyczne. Jest takie miejsce, gdzie te tradycje spotykają się – jest nim Półwysep Iberyjski, gdzie można odnaleźć, także w muzyce, wpływy muzułmańskie, chrześcijańskie, żydowskie (co widoczne jest np. we flamenco). Tam szukaliśmy inspiracji.

Daniel Grzymkowski:
uczeń SP nr 113, wyróżniony w konkursie plastycznym
– Po obejrzeniu przedstawienia o Abrahamie przygotowywaliśmy na lekcjach prace na jego temat. Każdy mógł sobie sam wybrać jakąś scenę z jego historii. Ja wybrałem moment, kiedy Abraham ma zabić swojego syna. Dzieje Abrahama poznałem już wcześniej na lekcji religii, nie były dla mnie kimś obcym. Uważam, że jego historia uczy, że zawsze, nawet w największych trudnościach, trzeba ufać Bogu, że On nigdy nie ma wobec człowieka złych planów.

Gabriela Długosz
uczennica SP nr 68, laureatka jednego z dwóch I miejsc
– Bardzo lubię rysować. Po obejrzeniu przedstawienia „sama z siebie” narysowałam scenę z historii Abrahama, potem od pani polonistki dowiedziałam się, że jest organizowany konkurs na ten temat. Wcześniej nie znałam dokładnie dziejów Abrahama. Myślę, że niektóre fragmenty tej opowieści są dość dziwne; dalej nie do końca są dla mnie zrozumiałe. W mojej pracy narysowałam scenę wypędzenia Hagar.