Nie jest to jednak pomyłka wydawnictwa Jedność. Oba albumy nie tylko nie powtarzają tych samych informacji, ale wręcz doskonale się uzupełniają. Tematem obydwu książek jest architektura Watykanu, omawiana we wszystkich możliwych kontekstach. Obie książki są opracowane przez międzynarodowe grono uczonych pod redakcją Francesco Buranellego, dyrektora generalnego Muzeów Watykańskich.

Jako pierwszą powinniśmy przeczytać książkę „Bazylika Świętego Piotra. Historia monumentu”. To bodaj pierwsze tak pełne opracowanie historycznego rozwoju architektury tej wspaniałej świątyni. Autorzy, korzystając z niezwykle bogatych źródeł archeologicznych, ikonograficznych i pisanych, analizują wygląd i artystyczne walory pierwszej bazyliki watykańskiej, zbudowanej w IV wieku przez Konstantyna Wielkiego, następnie pokazują kolejne średniowieczne przebudowy, a wreszcie cztery fazy powstawania bazyliki w jej obecnym kształcie, w okresie renesansu i baroku. Dzięki znakomicie dobranemu materiałowi ilustracyjnemu i bardzo wysokiej jakości wydania lektura zapewni nam przyjemność podziwiania dzieł najlepszych twórców każdej z tych epok, pracujących w Watykanie.

O ile album „Bazylika Świętego Piotra” kładzie nacisk na historyczny kontekst architektury Watykanu, o tyle druga książka, „Watykan. Sztuka, architektura i ceremoniał”, pokazuje kontekst kulturowy i liturgiczny. Tu autorzy pomijają czasy starożytne i średniowieczne, które zajmują pokaźną część pierwszego albumu. Skupiają się na obecnej bazylice, omawiają też Pałac Apostolski i ogrody. Ich celem jest ukazanie koncepcji, jaka przyświecała papieżom i artystom. Związki między ustaleniami Soboru Trydenckiego a sztuką właśnie w Watykanie znalazły swój najpełniejszy obraz. Ceremoniał towarzyszący liturgii jest więc najważniejszym „bohaterem” tej książki. Dowiadujemy się z niej nie tylko, jak bazylikę budowano, ale też dlaczego poszczególne jej części uzyskiwały taki, a nie inny kształt.

Leszek Śliwa

  F. Buranelli, H. Brandenburg, A. Ballardini, C. Thoenes "Bazylika Świętego Piotra. Historia monumentu". Jedność, Kielce 2018