publikacja 06.12.2018 00:00
Dogmat mówiący o tym, że Matka Boża urodziła się bez grzechu pierworodnego, ustanowiono dopiero w 1854 roku, ale w Hiszpanii, kraju o silnej pobożności maryjnej, uroczystość Niepokalanego Poczęcia Maryi obchodzi się już od 1644 roku.
Francisco de Zurbarán "Niepokalane poczęcie", olej na płótnie, 1632 Narodowe Muzeum Sztuki Katalońskiej Barcelona
W 1649 ukazał się tam traktat „El arte de la pintura” („Sztuka malarstwa”), napisany przez Francisco Pacheco, malarza, a jednocześnie cenzora Trybunału Inkwizycji w Sewilli. Ustalał on obowiązujący model przedstawiania Niepokalanej. Miała być Ona malowana zgodnie z wizją z Apokalipsy św. Jana jako „niewiasta obleczona w słońce i księżyc u jej stóp” (Ap 12,1). Obraz Francisco de Zurbarána, choć powstał jeszcze przed opublikowaniem tej koncepcji, jest jej dobrą ilustracją. Słońce znajduje się za Maryją, rozświetlając Jej postać żółtym światłem, a księżyc artysta umieścił pod Jej stopami. Z obu stron wizerunek otaczają kojarzone z Nią symbole, znane m.in. z Litanii Loretańskiej. Z lewej strony widzimy „Dom złoty” i „Gwiazdę zaranną”, natomiast z prawej – schody do „Wieży z kości słoniowej” i „Zwierciadło sprawiedliwości”.
U góry po obu stronach artysta namalował anioły trzymające róże i lilie – kwiaty tradycyjnie związane z symboliką maryjną, oraz tablice z łacińskimi napisami: QUAE EST ISTA z lewej oraz AURORA CONSURGENS z prawej. To skrócony cytat z Pieśni nad Pieśniami: Quae est ista, quae progreditur quasi aurora consurgens („Kimże jest ta, która świeci z wysoka jak zorza” – PnP 6,10).
Na dole klęczą adorujący Maryję księża, prawdopodobnie fundatorzy dzieła. Przy ich ustach, jak we współczesnym komiksie, artysta zanotował wypowiadane przez nich słowa. To z kolei cytaty z antyfony Ave Maris Stella („Witaj, Gwiazdo Morza”): MONSTRA TE ESSE MATREM („Okaż, żeś jest Matką”) oraz MITES FAC ET CASTOS („Daj nam żyć w pokorze”).
Leszek Śliwa
To dla nas sygnał, że cenisz rzetelne dziennikarstwo jakościowe. Czytaj, oglądaj i słuchaj nas bez ograniczeń.