Zbawieni i potępieni

GN 50/2018 |

publikacja 13.12.2018 00:00

Dzieło jest poliptykiem ołtarzowym wykonanym na zamówienie Nicolasa Rollina, kanclerza Księstwa Burgundii, do ufundowanego przez niego (wciąż istniejącego) przytułku i hospicjum Hôtel-Dieu w mieście Beaune.

Rogier van der Weyden "Sąd ostateczny", olej na desce, 1444–1450Hôtel-Dieu, Beaune (Francja) Rogier van der Weyden "Sąd ostateczny", olej na desce, 1444–1450Hôtel-Dieu, Beaune (Francja)

Na centralnym panelu widzimy Chrystusa jako najwyższego sędziego. Zasiada On na łuku tęczy, oznaczającym przymierze Boga z ludźmi, a nogi trzyma na kuli – symbolu ziemskiego globu, ponieważ ma władzę nad całym światem. Na ciele Chrystusa widać rany powstałe podczas ukrzyżowania, a aureola wokół Jego głowy ozdobiona jest motywem krzyża. Najwyższy Sędzia okryty jest czerwonym, królewskim płaszczem. Na lewo od Jego prawej ręki znajduje się lilia oznaczająca tu łaskę i wypisany białymi literami (słabo widoczny na reprodukcji) cytat z Ewangelii według św. Mateusza: Venite benedicti Patris mei possidete paratum vobis regnum a constitutione mundi (Pójdźcie, błogosławieni Ojca mojego, weźcie w posiadanie królestwo, przygotowane wam od założenia świata (25,34). Na prawo od lewej ręki Zbawiciela widzimy z kolei miecz oznaczający wymierzanie sprawiedliwości i cytat napisany czarnymi literami: Discedite a me maledicti in ignem aeternum qui paratus est diabolo et angelis eius (Idźcie precz ode Mnie, przeklęci, w ogień wieczny, przygotowany diabłu i jego aniołom! (Mt 25,41).

Chrystusowi towarzyszą na bocznych panelach anioły trzymające Arma Christi – narzędzia Jego męki: krzyż i koronę cierniową (z lewej strony) oraz kolumnę, przy której był biczowany, włócznię, którą przebito Mu bok, i gąbkę, na której podano Mu ocet (z prawej).

Poniżej Chrystusa stoi św. Michał Archanioł ważący dusze zbawionych i potępionych. Dusza grzesznika jest cięższa i szala z nią przechyla się w dół. Obok św. Michała – cztery anioły ogłaszają trąbami rozpoczęcie sądu. Na dwóch bocznych panelach na dole namalowani są powstający z grobów ludzie, a na górze – sędziowie obradujący pod przewodnictwem Chrystusa. Najbliżej Niego zasiadają Maryja i Jan Chrzciciel, za nimi – apostołowie (po sześciu z każdej strony), na końcu z lewej – czterej doktorzy Kościoła (Grzegorz, Hieronim, Augustyn i Ambroży), a z prawej – trzy święte (Katarzyna, Barbara i Maria Magdalena). Powstający z grobu są podzieleni na sprawiedliwych (z lewej strony), których rozpoznajemy po modlitewnych gestach, i skazanych na potępienie, którzy trafią do otchłani (z prawej).

Leszek Śliwa

Dostępna jest część treści. Chcesz więcej? Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.