Pierwszy masowy transport więźniów przybył do obozu Auschwitz 14 czerwca 1940 roku. Dokładnie w 80. rocznicę tego wydarzenia miały miejsce premiery dwóch filmów dokumentalnych poświęconych historii więźniów obozu, które obecnie można obejrzeć w internecie.

„Pierwszy transport do Auschwitz. Post Scriptum” Piotra Litki opowiada o Polakach przewiezionych do obozu z więzienia w Tarnowie. Auschwitz zostało zbudowane dla Polaków i to przede wszystkim oni do połowy 1942 r. byli jego więźniami. – Byli to przeważnie ludzie młodzi (…), a także żołnierze, którzy usiłowali przedostać się na Węgry – mówi jeden z byłych więźniów. – „Nie przyjechaliście do sanatorium. Tu się żyje najdłużej trzy miesiące” – wspominają więźniowie przemówienie witającego ich lagerführera Karla Fritzscha. W filmie wykorzystano fragmenty relacji byłych więźniów, pochodzące z archiwum TVP Kraków, natomiast o początkowej fazie działania niemieckiego obozu Auschwitz opowiadają historycy Centrum Badań Muzeum.

Z kolei bohaterem dokumentu „Auschwitz, boks i chleb” Gabrieli Mruszczak jest Tadeusz Pietrzykowski – bokser, o którym przedwojenny „Przegląd Sportowy” napisał, że takie chuchro „może wrzepić takie cięgi, o jakich się wielu nie śniło!”. Trafił do obozu pierwszym transportem i otrzymał numer 77. Dokument Mruszczak to swoisty film w filmie, bo zdjęcia realizowano na planie powstającego właśnie filmu fabularnego „Mistrz”, którego bohaterem jest Pietrzykowski. Więźnia gra w nim Piotr Głowacki. – Sukcesy Pietrzykowskiego na obozowym ringu dla wielu współwięźniów były podporą podczas psychicznego załamania – wyjaśnia autorka dokumentu. – Walki ojca stały się dla wszystkich więźniów symbolem oporu i przetrwania – dodaje Eleonora Szafran, córka Pietrzykowskiego, która obserwuje na planie przygotowania realizacji sceny bokserskiego pojedynku ojca z niemieckim kapo. – Doczekać się filmu o własnym tacie to coś niezwykłego.

Eleonora Szafran opowiada również o mało znanym wątku działalności Pietrzykowskiego w obozowym ruchu oporu związanym z postacią Witolda Pileckiego, a także o spotkaniu ojca z o. Maksymilianem Kolbem.

Edward Kabiesz