Biskup Stanisław Adamski, choć był jednym z najważniejszych przedstawicieli polskiego episkopatu w ubiegłym stuleciu, nie jest powszechnie znany. Na przełomie wieków XIX i XX organizował on w Wielkopolsce ruch spółdzielczy i robotniczy, mający zasadnicze znaczenie dla przetrwania żywiołu polskiego w starciu z germanizacją. Jako członek rządu dzielnicowego w Poznaniu współorganizował powstanie wielkopolskie. W okresie międzywojennym był liderem polskiej chadecji. Gdy w 1930 r. został biskupem katowickim, wcielał w życie zasady katolicyzmu społecznego. Dwukrotnie został wygnany ze swej diecezji: w 1941 r. przez Niemców, w 1952 r. przez komunistów. W czasie powstania warszawskiego służył jako kapelan powstańcom i cywilnej ludności.

Jego życiorys i nauczanie społeczne przypomina publikacja ks. prof. Jerzego Myszora „Nauczanie społeczne biskupa Stanisława Adamskiego 1930–1956”. Po jej lekturze zaryzykowałbym twierdzenie, że poza nauczaniem prymasa Wyszyńskiego w polskim episkopacie nie powstała równie precyzyjna diagnoza problemów społecznych. Listy pasterskie, odezwy, orędzia, enuncjacje publiczne bp. Adamskiego są ważnym świadectwem tamtych czasów. Przekonują, że społeczność katolicka jest ważnym podmiotem dziejów, a Kościół stale powinien być znakiem sprzeciwu wobec dziejącego się zła.

Andrzej Grajewski