Zajrzeć pod maskę

Twórczość Williama Szekspira nie porywałaby aż tak bardzo, gdyby zza przebogatej galerii typów ludzkich nie wyłaniała się czasem, choćby na moment, twarz autora – jego doświadczenie, uczucie, humor i głęboko filozoficzne spojrzenie na świat.

wikimedia commons

Kawka na wynos dzisiaj towarzyszy mi/ To cappuccino niesłodzone, będę fit/ Szekspirowski sznyt całe noce mi się śnił/ Gdzie Romeo był – śpiewa młoda piosenkarka Sanah w 2021 roku. Utwór raczej lekki, pozbawiony patosu, a jednak zastanawia fakt, że 405 lat po śmierci słynnego dramatopisarza i poety jego twórczość ciągle inspiruje – spleciona ze współczesnością (także popkulturą) tak, jakby była jej nieodłączną częścią. Na czym polega fenomen nieustającej aktualności dzieł Szekspira? Dlaczego ciągle mówimy frazami zapisanymi ponad cztery wieki temu?

Klisze i tropy

„Być albo nie być, oto jest pytanie”, „Romeo! Czemuż ty jesteś Romeo?”, „Zdaje mi się, że widzę... gdzie? Przed oczyma duszy mojej”, „To, co zwiemy różą, pod inną nazwą nie mniej by pachniało”, „Więcej jest rzeczy na ziemi i w niebie, niż się ich śniło waszym filozofom”, „Świat jest teatrem, aktorami ludzie”, „Mocniej cię kocham, choć na pozór słabiej”, „Choć to szaleństwo, lecz jest w nim metoda”, „Słowa, słowa, słowa”, „Reszta jest milczeniem”... To tylko niektóre cytaty z twórczości Szekspira, które wpłynęły na nasz codzienny język. Używamy ich, nie zawsze nawet zdając sobie sprawę z tego, jakie jest ich źródło. Ale właśnie żywotność tych fraz, ich ogromna nośność, możliwość funkcjonowania poza macierzystym kontekstem – są najlepszym dowodem geniuszu pisarza. Podobnie zresztą jak Szekspirowskie postaci, które urosły do rangi symboli. Mówimy: „Ale z ciebie Romeo” albo: „Hamletyzujesz” – i od razu wiadomo, o co chodzi.