Projekt dojrzewał od wielu lat. Brakowało jednak środków na jego realizację oraz przychylności instytucji. Udało się go zrealizować dzięki wytrwałości Adama Hlebowicza, zasłużonego kustosza pamięci o Polakach, którzy zostali na Wschodzie, i życzliwości byłego prezesa IPN dr. Jarosława Szarka.

Według różnych szacunków w latach 1944–1949 z Kresów Wschodnich wyjechało ponad półtora miliona Polaków, głównie z Ukrainy. Ci, którzy pozostali, są ostatnim wielkim pokoleniem polskiej pracy organicznej, obliczonej na trwanie nawet w tak niesprzyjających warunkach, jakie były ich udziałem w realiach Związku Sowieckiego. Ich wieloletnia codzienna praca ocaliła wiarę, kulturę, język i świadomość narodową wielu naszych rodaków.