Wiosną 2014 r., już po aneksji Krymu, grupy rosyjskich dywersantów zaczęły szturm na miasta Donbasu. Wybuchły walki, które po latach zamrożenia konfliktu zamieniły się w straszną wojnę destabilizującą świat. Tamten czas, kiedy wszystko się zaczynało, opisywany jest z perspektywy młodej dziewczyny, bohaterki powieści ukraińskiej pisarki Tamary Dudy „Córeczka”. Nagle zostaje ona oderwana od swych codziennych zajęć (jest dobrze prosperującą producentką witraży) i musi zająć się sprawami publicznymi. Prowadzi nas przez donieckie prospekty, ale i różne miejskie zakamarki. Konfrontuje z różnymi postawami miejscowych: zwolenników Noworosji, z radością witających pojawienie się armii separatystów, obojętną większość, wreszcie nielicznych walczących o ukraińską suwerenność na tym terenie.

Byłem w czerwcu 2014 r. w Doniecku i odnajduję na stronach „Córeczki” obraz tamtych dni. Nawet miałem wrażenie, jakby Duda opisywała scenę, w której brałem udział – modlitwy o pokój, zorganizowanej przez miejscowych pastorów nad brzegiem Kalmiusa. Zatrzymali mnie tam oberwańcy z batalionu Wostok, terroryzujący miasto do czasu, kiedy do Doniecka wjechały czołgi separatystów. Znakomitą pracę wykonał tłumacz powieści. Dobrze orientuje się on w realiach topograficznych, jak i specyficznym klimacie miasta czekającego na wielką zmianę, a jednocześnie pragnącego żyć po staremu. Oddaje także specyfikę językową powieści. Główna bohaterka rozmawia po ukraińsku, ale jej otoczenie najczęściej posługuje się rosyjskim.

Bunt w Donbasie zaowocował już kilkoma powieściami oraz filmami, ale „Córeczka” jest chyba najlepszym literackim zapisem tamtego lata, kiedy świat stanął do góry nogami, a nad Donieckiem załopotały dziwne – niebieskie z czerwonym krzyżem św. Andrzeja – flagi Noworosji. Oszczędna w słowach i obrazach powieść tworzy sugestywną atmosferę rozpadającego się świata, kiedy jedyną ostoją pozostaje grupa przyjaciół i wierność kilku wartościom.

Andrzej Grajewski

  IVAN BOBERSKYY /EPA/PAP Wojna w Donbasie zaczęła się w 2014 roku.