publikacja 26.05.2022 00:00
„Pamięć głęboka” Tomasza Burka to zbiór esejów o tym, jak literatura traktuje prawdy, na których trzyma się świat. I jak głęboko zagląda pod jego „podszewkę” – bo tak niezbadane obszary życia po śmierci nazywał stale fascynujący autora Czesław Miłosz.
Tomasz Burek
Pamięć głęboka
Biblioteka Więzi
Warszawa 2021
ss. 232
Burek – niezależnie od tego, czy pisze o tragicznie zmarłym w wieku 21 lat i prawie nieznanym Ryszardzie Zynglu, czy o Jarosławie Iwaszkiewiczu, czy o wspomnianym już Miłoszu – zawsze stara się odkryć ich karty i pokazać, że nie były znaczone, ale że grali uczciwie. Sam też był jednym z najuczciwszych krytyków. Był również wybitnym myślicielem i diagnostą naszych czasów. Jego eseje są arcydziełami gatunku. Był – jak go określiło gremium „Toposu” – po prostu mistrzem, u którego terminował niejeden z nas.
W wydanym pośmiertnie wyborze „Pamięć głęboka” znalazły się jego teksty powstałe w latach 70. ubiegłego wieku i rozproszone dotąd w czasopismach, tomach zbiorowych i innych publikacjach. Zbigniew Mentzel we wprowadzeniu zastanawia się: czyżby autor nie przywiązywał do nich takiej wagi, że za życia nie zadbał o druk w książce? Zaraz jednak zdradza, że podczas pracy okazało się, iż przygotowywał do wydania podobnie skomponowany zbiór, a więc dzieło pozostaje wypełnieniem testamentu twórcy „Dziennika kwarantanny”. Mentzel lapidarnie ujmuje jego przesłanie i czytelny, wyłaniający się podczas lektury zamysł: „Na książkę niniejszą składają się, oczywiście, także eseje i rozprawy poświęcone autorom »najważniejszych książek napisanych«, a nawet »arcydzieł skończonych« – pisarzom spełnionym, których olśniewający talent, ujawniony za młodu, do późnej starości nie stracił blasku. Mamy tu na myśli pisarzy, których twórczość pozostaje świadectwem wewnętrznych rozterek egzystencjalnych; pisarzy świadomych, że świat jest nam dany do przeżycia jako »nierozplątywalny, a przez to samo sakralny«”. Nic dodać, nic ująć – można tylko zachęcić do lektury.
Barbara Gruszka-Zych
Dostępna jest część treści. Chcesz więcej?
Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.