Recenzje

ks. Zbigniew Jacuński Poezja stanu wojennego 1981–1982 Wydawnictwo Naukowe WDR Progres Sosnowiec 2022 ss. 156

KSIĄŻKI

Żal za wolnością

Za nami 41. rocznica wprowadzenia stanu wojennego, a wydarzenie wciąż odbija się w nas bolesnym echem. Dowodny przykład stanowi tom „Poezja stanu wojennego 1981–1982” w opracowaniu dr. Piotra Skowronka. To wiersze pochodzące z różnych ośrodków odosobnienia, zebrane przez ks. dr. Karola Galasiewicza, kapelana aresztu śledczego w sosnowieckiej dzielnicy Radocha.

W książce znalazła się poezja okolicznościowa o charakterze religijnym i tyrtejskim, czasem satyrycznym. Taka twórczość od wieków towarzyszyła naszym zrywom wolnościowym. Podnosiła na duchu, zagrzewała do walki, pozwalała na wyprostowanie karku i podniesienie głowy. Tym razem zostały w nią wpisane realia tamtej zimy, gdy wprowadzono stan wojenny. Oczywiście, pojawiają się jej czarny bohater – generał Jaruzelski, a także WRON i ZOMO, czarne wrony i wysoki śnieg, górnicy z kopalni Wujek i Solidarność. Obok nich tak dobrze znane naszej kulturze znaki zniewolonego życia: kraty, więzienie, kajdany. Piotr Skowronek napisał: „Przy zrujnowaniu otaczającego nas porządku rzeczy i wywróceniu go na nice, utrwalone formy literackie (np. kolędy czy pieśni), najgłębiej wpisane w naszą tożsamość, stanowią niejako protezę zrujnowanego świata, przy ich pomocy podejmujemy próbę ocalenia i odbudowy go od nowa”.

Jako autor zbioru figuruje ks. Zbigniew Jacuński, zasłużony inicjator opracowania i wydania antologii, ale tak naprawdę autorem wierszy jest zbiorowość. W tym też jest ich siła, ponieważ „my” wybrzmiewa tu mocniej niż „ja”.

Krystyna Heska-Kwaśniewicz

PŁYTY

Twardowski z wielu stron

To wydawnictwo prezentuje poezję ks. Jana Twardowskiego w sposób nieszablonowy. Każdy wiersz zamieszczony w książce poprzedza bowiem wypowiedź autobiograficzna, dobrana tak, by stanowiła komentarz do utworu poetyckiego. Na pierwszej z dołączonych płyt te wypowiedzi i wiersze czyta zmarły niedawno wybitny aktor Jerzy Trela. Na drugiej – wybrane liryki księdza poety śpiewa zespół Wszystkiego Dobrego. To wykonania wyciszone, kameralne, a przy tym zaaranżowane z wielkim smakiem. Dzięki tej różnorodności spojrzeń łatwiej dostrzec bogactwo twórczości „Jana od Biedronki”.

Szymon Babuchowski

Oryginalne połączenie

Zespołów rockowych nawiązujących do góralskiego folku jest na naszym rynku muzycznym sporo, jednak tylko nielicznym udaje się połączyć gatunki tak, by wyszło z tego oryginalne dzieło. Tę sztukę opanowała grupa Zakopower, czego dowodem jest ósmy już w jej dorobku album. W kompozycjach tworzonych we współpracy z Mateuszem Pospieszalskim usłyszymy też sporo jazzowych dźwięków, a teksty przekonują, że i w popkulturze jest miejsce na refleksję o tym, co istnieje poza widzialnym światem. „Gdzieś na końcu dróg,/ gdzie ostatni szczyt,/ mgły opadną, szlak odsłonią,/ a tam czekasz Ty” – śpiewa Sebastian Karpiel-Bułecka.

Szymon Babuchowski