Arcydzieło okresu wojny

  Okładka obcojęzycznego wydania filmu na DVD „Komedianci” Marcela Carné łączą w sobie elementy kina czarnego romantyzmu (kierunku, którego głównym reprezentantem, jeszcze przed wojną, był sam reżyser) i wielkiej, bogatej superprodukcji.

Z tego pierwszego otrzymujemy obraz beznadziejnej, niezrealizowanej, wielkiej miłości. Różne koleje losu nie pozwalają dzielić wspólnego życia pięknej Garance i mimowi Bapiste’owi. Z tym, że sceneria – Paryż połowy XIX wieku, świat artystycznej bohemy, teatrów bulwarowych – jest inna. Z tej swoistej tezy i antytezy powstaje – jakżeby inaczej – synteza – nowoczesny melodramat.

Poza wspomnianymi dwiema postaciami przez ekran przewija się mnóstwo znakomicie nakreślonych postaci drugoplanowych. Wszyscy zyskują na spotkaniu i obserwacji pary głównych bohaterów.

Aktora Lemaitre’a nikt nie zna gdy przychodzi do małego teatru „Funambules”. Dopiero zaczyna wielką karierę, marzy o wielkich rolach. Obserwując dzieje miłości pary głównych bohaterów, zazdroszcząc Bapistowi jego kunsztu stanie się wielkim artystą. Zdolnym do zagrania wymarzonego Otella.

Anarchista Lacenaire mówi, że przestanie mówić źle o ludziach, wykpiwać ich intelektualną pustkę i zbyt wielką emocjonalność. W jego finałowym geście z łatwością odnajdziemy szacunek i chęć pomocy tym, których przymusowe odosobnienie, przez tyle lat z boku podglądał.

Prawdziwa i wielka – a z taką niewątpliwie mamy do czynienia – miłość uwzniośla i  uskrzydla. Jest niezbędna artyście do tworzenia, mówi Carné. Czy jako zjawisko, które się podgląda, czy jako element życia, przeżywania – jak w przypadku głównego bohatera, który nie mając przy sobie ukochanej, przelewa swoje uczucie na wierną mu cały czas Nathalie. Razem czynią z mało znanego teatru, znaczącą scenę. Widzowie tłumnie przychodzą na znanego mima. Sztuka pochodzi z miłości.

Przesada? Dziś powiemy zapewne, że tak. Film ten jest jednak hołdem dla ludzi i postaci ogarniętych pasją miłości i miłosnych intryg. Bardziej od czarnego romantyzmu jest to więc romantyzm po prostu. Świadczą o tym również dialogi. Poetyckie, piękne, gdy mowa o miłości. Posługujące się wyszukanymi metaforami.

To ostatni film, zamykający kierunek czarnego romantyzmu. Daleki od początków i dzieł klasycznych nurtu. Dziś może trudny w odbiorze. Robią jednak wrażenie przepych inscenizacji i kreacja Jean – Louisa Barraulta w roli Baptiste’a. Romantycy z pewnością oglądając ten film są i dzisiaj wzruszeni. Spełnia więc podstawową funkcje melodramatu.

Film dla idealistów? Kawał historii kina z rzeszą autentycznych gwiazd ówczesnej francuskiej sceny.

***

Tekst z cyklu Filmy wszech czasów