Krzyż Pasterza

Jezus czule gładzi jedną z otaczających Go owiec. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa Zbawiciela przedstawiano najczęściej jako Dobrego Pasterza, dbającego o swe owce, czyli wspólnotę wiernych. Mozaika nawiązuje oczywiście do słów Jezusa przytoczonych w Ewangelii według św. Jana: „Ja jestem dobrym pasterzem” (10,11). Wszystko wydaje się w pełni zrozumiałe, mimo że od powstania dzieła minęło już ponad półtora tysiąca lat. Jedyne, co nas może dziś zaskakiwać, to twarz Jezusa – bez brody, podobna do twarzy bohaterów rzymskich malowideł.

Dlaczego jednak właśnie motyw Dobrego Pasterza trafiał tak mocno do wyobraźni starożytnych? Nawet już w katakumbach archeolodzy znajdują przede wszystkim takie przedstawienia Chrystusa. Może zatem w wizerunku Dobrego Pasterza kryją się inne treści, których już dziś nie dostrzegamy, mimo że były oczywiste dla starożytnych, wychowanych w grecko-rzymskiej tradycji pogańskiej?

Znali oni doskonale mit o greckim herosie Orfeuszu, który zszedł do Hadesu – krainy zmarłych – i powrócił z niego żywy. Orfeusz miał otaczać się zwierzętami, które obłaskawiał grą na lirze. Być może więc pierwsi chrześcijanie widzieli w wizerunku Dobrego Pasterza przede wszystkim nawiązanie do Zmartwychwstania? Może owce to dusze zmarłych wyprowadzone z Otchłani? Na takie rozumienie dzieła zdaje się wskazywać kij pasterski w kształcie krzyża, na którym opiera się Chrystus. Symbol Jego zbawczej śmierci jest tu więc jednocześnie symbolem prowadzenia stada przez pasterza.