Patronka Krzyżaków

Już w średniowieczu teo­logowie  krytykowali  takie przedstawienie ikonograficzne, uznając je za niezgodne z nauką Kościoła. Sugerowało bowiem, że cała Trójca Święta przyjęła ciało z Marii. Dlatego po Soborze Trydenckim figury te wycofano z kultu – niszczono lub usuwano z wnętrza symbole Trójcy Świętej. Stąd unikatowość przedstawie­nia prezentowanego w Muzeum Narodowym.

Średniowiecze w Narodowym

Zbiory Galerii Średniowiecz­nej w Muzeum Narodowym w Warszawie należą do naj­większych na świecie. Kolekcja sztuki średniowiecznej pochodzi ze wszystkich regionów związa­nych historycznie z Polską w epo­ce średniowiecza, a także z innych ważnych centrów artystycznych Europy. Galerię otwierają zabyt­ki złotnictwa wczesnośrednio­wiecznego, kilka kamiennych rzeźb romańskich z motywami ornamentu roślinnego i scenami figuralnymi, a także jedna z naj­starszych zachowanych w Polsce rzeźb drewnianych: pochodząca z II poł. XII w. Madonna z klasztoru cysterek w Ołoboku, przed­stawiająca Maryję jako Stolicę Mądrości.

W muzealnej galerii średnio­wiecza figura Maryi sąsiaduje z wyjątkowej wartości malowa­nym ołtarzem skrzydłowym, pochodzącym z zamku krzyżac­kiego w Grudziądzu. To najstar­szy zachowany przykład nastawy ołtarzowej, złożony z dwóch par ruchomych skrzydeł, malowa­nych obustronnie. Łącznie zawiera 18 scen ukazujących się w trzech odsłonach. Gdy ołtarz jest zamknięty, widoczne są cztery sce­ny Sądu Ostatecznego: Chrystus Sędzia, Zmartwychwstanie Ciał oraz Matka Boża Orędowniczka. Otwarcie pary zewnętrznych skrzydeł ukazuje cykl ośmiu scen pasyjnych, rozpoczynających się od modlitwy w Ogrójcu. Całkowite otwarcie ołtarza odsłania ikonografię maryjną, poświęconą patronce zakonu krzyżackiego.