Niedawno miała miejsce kolejna, bardzo ciekawa inicjatywa – otóż Pallotyńska Fundacja Misyjna Salvatti.pl przygotowała, w formie audiobooka, dwie powieści Teodora Parnickiego „Dary z Kordoby” i „Kordoba z darów”.

Z jednej strony Parnicki uchodzi za najwybitniejszego polskiego powieściopisarza historycznego (podniósł ten gatunek do rangi sztuki wysokiej; wzbogacił o wątki i rozważania psychologiczne, czy filozoficzne). Z drugiej jednak strony – jego twórczość uchodzi za trudną, hermetyczną, mało przyjazną współczesnemu czytelnikowi.

„Powieści Parnickiego przepełnia szum i zgiełk polityki, ale jest to polityka nowego typu, polegająca na bezustannym analizowaniu informacji. Nie ma w nich miejsca na narracyjne rekonstrukcje światów z przeszłości; nie ma pejzaży, architektury, strojów, broni. Treść stanowią rozmowy, pisanie i czytanie. Jego bohaterowie mają wiedzę o wydarzeniach z najdalszych zakątków świata, ale też borykają się z tym, że nie da się nad tym nadmiarem informacji zapanować” – napisał przed laty, na łamach „Tygodnika Powszechnego”, Ryszard Koziołek.

Ale czy przypadkiem właśnie takie podejście do historii nie jest uczciwsze? W szkolnych podręcznikach do historii wszystko wygląda bardzo logicznie. Są przyczyny, są ich skutki – nie ma miejsca na wątpliwości. Kiedy jednak zagłębić się w daną epokę, wczytać się w teksty akademickich historyków, okazuje się, że to, co braliśmy za pewnik, jest zazwyczaj tylko hipotezą. Jedną z kilku możliwych opcji.

I to właśnie Parnicki, w swoich powieściach, przyglądał się dawnym zdarzeniom z różnych punktów widzenia. Dopuszczał do głosu najróżniejsze tezy (często sprzeczne ze sobą), ale dzięki temu wzbogacał naszą wiedzę o zamierzchłych czasach. Ukazywał, jak bardzo były one skomplikowane, ale i bogate (chociażby w idee). I jak niewiele brakowało, by historia potoczyła się zupełnie inaczej.

„Dary z Kordoby” i „Kordoba z darów” dotyczą samych początków państwowości polskiej, a więc, tak naprawdę, bardzo tajemniczych czasów, w których to, co pogańskie wciąż jeszcze mieszało się z tym co chrześcijańskie.

Mentalność ludzi ówczesnej epoki. Duch tamtych czasów. Ich sens… - oto co stanowiło wartość dla Teodora Parnickiego. Oto, co próbował uchwyć, pojąć, zrozumieć.

Warto wsłuchać się w głos czytającego audiobooki Zbigniewa Moskala i spróbować dać szansę pisarstwu i wizji historii Parnickiego. Największemu myślicielowi wśród polskich pisarzy historycznych.