Drukuj
Powstania w szerszym kontekście
publikacja 15.08.2019 00:00
Prof. Ryszard Kaczmarek stawia tezę, że powstania śląskie były nie tyle regionalnym buntem, ile częścią niewypowiedzianej wojny polsko- niemieckiej.
Ryszard KaczmarekPowstania śląskie 1919–1920–1921Wydawnictwo LiterackieKraków 2019ss. 624
W setną rocznicę wybuchu I powstania śląskiego pojawiła się ważna książka prof. Ryszarda Kaczmarka, historyka z Uniwersytetu Śląskiego. W publikacji „Powstania śląskie 1919–1920–1921” stara się on opisywać tamte wydarzenia nie w perspektywie regionalnej, ale ówczesnych relacji polsko-niemieckich, dlatego w podtytule znajduje się sformułowanie „Nieznana wojna polsko-niemiecka”. To ważna korekta obrazu dominującego w badaniach i podręcznikach. Do tej pory przeważał bowiem pogląd, że powstania śląskie były przede wszystkim osadzone w miejscowych realiach, a świat zewnętrzny jedynie wpływał na ich przebieg. Profesor Kaczmarek, nie opuszczając górnośląskiej areny wydarzeń, zwraca uwagę na zaangażowanie zarówno strony niemieckiej, jak i polskiej, w przygotowanie do militarnego starcia. Stawia tezę, że powstania były nie tyle regionalnym buntem, ile częścią niewypowiedzianej wojny polsko-niemieckiej.
Na temat powstań śląskich istnieje ogromna literatura, ale powstała dość dawno. Niewiele jest większych syntez, a część ma wydźwięk propagandowy. Wartość pracy prof. Kaczmarka podnosi szeroka baza źródłowa. Obficie korzysta on z mało znanych polskim historykom źródeł niemieckich, zgromadzonych zarówno w archiwach wojskowych, jak i cywilnych RFN. Pozwala mu to na precyzyjne odtworzenie niemieckich planów oraz ocenę sił używanych w walce. Jeśli chodzi o mniej znane źródła polskie, wykorzystuje dokumenty ze zbiorów Instytutu im. Józefa Piłsudskiego w Nowym Jorku, które dostępne są już w kraju. Pozwala mu to uszczegółowić wiele informacji na temat składów personalnych poszczególnych jednostek oraz odtworzyć przebieg najważniejszych działań bojowych.
Nakreślony w książce obraz przywraca proporcje pomiędzy oddolnymi, często spontanicznymi działaniami różnych środowisk polskich na Górnym Śląsku a zorganizowaną pomocą polityczną i wojskową ze strony państwa polskiego. Bez niej powstańcy nie mieliby szans w starciu z jednostkami armii niemieckiej oraz wspierającymi ich korpusami ochotniczymi.
Ponadto w numerze:
Dostępna jest część treści. Chcesz więcej?
Zaloguj się i rozpocznij subskrypcję.
Kup wydanie papierowe lub najnowsze e-wydanie.