Hotel Twoich Snów

W warszawskiej Bibliotece Uniwersyteckiej można oglądać wystawę "Hotel Twoich Snów. Architektura hotelowa wielkomiejskiej Polski doby Edwarda Gierka". Znajdują się na niej m.in. fotografie omawianej architektury, rysunki architektoniczne, makiety, meble a także obrazy Edwarda Dwurnika i Marii Kiesner.

Kraków
Hotel Forum. Zdjęcie z 2014 r. Zygmunt Put Zetpe0202 / CC-SA 4.0

Na wystawie można oglądać m.in. zdjęcia i rysunki architektoniczne, a także makiety pięciu wybranych hoteli - Forum w Warszawie, Poznań w Poznaniu, Victoria w Warszawie, Novotel we Wrocławiu i Forum w Krakowie. Dodatkowo, przedstawiona jest makieta całego niezrealizowanego założenia urbanistycznego przy ówczesnym placu Dzierżyńskiego we Wrocławiu projektu Jadwigi Grabowskiej-Hawrylak. Zaproponowała w nim architekturę modułową, nad którą hotel nieco górował. - Pomysł był pionierski, daleko wychodził poza ramy swojej epoki - powiedział PAP kurator wystawy Artur Tanikowski. Zawiłości biurokratyczne i decyzyjne ostatecznie doprowadziły do powstania jedynie fragmentu tego założenia, bez hotelu.

Wystawa prezentuje hotele powstałe w latach 70. i 80., choć rządy Gierka trwały przez 10 lat - od 1970 do 1980 roku. Budowa niektórych hoteli zaprojektowanych w latach 70. skończyła się już w kolejnej dekadzie ze względu na wprowadzenie stanu wojennego i zapaść ekonomiczną. Na przykładzie wybranych budynków, twórcy wystawy chcieli pokazać także zawiłości funkcjonowania państwa.

Do takich hoteli należą Forum w Krakowie czy Marriott w Warszawie. Krakowski Hotel Forum odnotowywany jest przez większość europejskich podręczników architektury brutalistycznej, choć jak wskazał kurator, miał najkrótsze "życie" ze wszystkich hoteli zaprojektowanych za Gierka. Dodał, że słabej jakości materiały użyte do jego budowy doprowadziły do zamknięcia go po kilkunastu latach od powstania. - Jego bryła bardzo się wyróżnia na tle innych hoteli tamtych lat - ocenił kurator.

Architektura hoteli gierkowskich jest związana z późnym modernizmem. Jak zaznaczył Tanikowski, jest prosta, funkcjonalna i poniekąd eksterytorialna. Wówczas po raz pierwszy w dziejach PRL-u dopuszczono do przetargów i konkursów architektonicznych architektów i firmy z Zachodu, dlatego nazywano je "hotelami z importu", tym samym wpisując się w założenie całej epoki Gierka, aby dopuścić tchnienie Zachodu do Polski. Jak wskazał, hotele były oazami luksusu, wyróżniały się m.in. wystrojem wnętrz, szybkimi windami i klimatyzacją.

Na wystawie hotele pokazane są z różnych perspektyw - z zewnątrz, okiem architektów, fotografów i malarzy oraz w perspektywie dyskursu architektoniczno-urbanistycznego. - Ich "życie wewnętrzne", na ile to możliwe, chcemy pokazać z perspektywy ich najczęstszych użytkowników. Stawały się nie tylko oazami luksusu, ale także świątyniami hazardu, a powtarzając za Wojciechem Smarzowskim, niekiedy "domami złymi" - zaznaczył kurator. Dodał, że w ich wnętrzach rozkwitał także przestępczy półświatek.

Na ekspozycję składają się również w artefakty i filmy. Wyświetlany jest film Marcela Łozińskiego "Moje miejsce" o Grand Hotelu w Sopocie. Jego architektura nie jest gierkowska, natomiast akcja filmu toczy się w latach 80. Częścią projekcji są wywiady z osobami zatrudnionymi w hotelu, jak podkreślił Tanikowski "zdobywającymi się na trudną szczerość, która w tamtym czasie była niezwykle cenna". Pokazują hotel jako maszynę funkcjonującą w określonej rzeczywistości społeczno-politycznej.

Na wystawie można także oglądać panoramę Warszawy z perspektywy placu Konstytucji z Hotelem Forum na dalszym planie, autorstwa Edwarda Dwurnika. Na uwagę zasługują też dwa nokturny (obraz przedstawiający scenę nocną) Haliny Eysymont, ze stołecznym Hotelem Forum i Rotundą PKO. Na ekspozycji znajdują się również weduty - obrazy, przedstawiające ogólny widok miasta lub jego fragment. Ekspozycję dopełniają obrazy Marii Kiesner przedstawiające hotele gierkowskiej epoki. Nie brakuje elementów wyposażenia wnętrz omawianych budynków oraz strojów pracowników projektowanych m.in. przez Grażynę Hase. - Oprócz elementów typowych dla wystawy architektonicznej, chcemy rozszerzyć kontekst poprzez przedstawienie zróżnicowanego zasobu wystawienniczych środków przekazu - powiedział kurator.

Projekty niektórych hoteli były implementowane przez budowniczych w różnych miastach. Przykładem jest wrocławski Hotel Wrocław i Hotel Warszawa w Katowicach (po śmierci Gierka przemianowany na Hotel Katowice).

- Niektóre, takie jak Forum w Warszawie, stołeczny Marriott, krakowski Forum i Hotel Poznań na planie krzyża greckiego, robiły wrażenie już z zewnątrz, jednak to, co było luksusowe, to sposób ich funkcjonowania - zaznaczył. Wskazał, że warszawski Hotel Victoria urządzony został na modłę zachodnią. niektóre jego wnętrza charakteryzowały się eklektyzmem, inne zasługiwały na miano nowoczesnych. Zwrócił uwagę, że w sieci Intercontinental, która włączyła Hotel Victoria, pojawiały się elementy z czasów Księstwa Warszawskiego, na specjalnie życzenie Amerykanów, a warszawski Hotel Marriott miał od początku swojego istnienia apartamenty prezydenckie.

Wystawie towarzyszy publikacja pod tym samym tytułem, co wystawa w wersji polsko-angielskiej. Profesor Błażej Brzostek napisał w niej o gastronomii hotelowej. Łukasz Gorczyca przygotował tekst o tym, jak hotele postrzegano przez pryzmat materiałów reklamowych, przede wszystkim pocztówek i jak hotele zawładnęły wyobraźnią fotografów.

W połowie października odbędzie się sympozjum, na którym wystąpią znawcy architektury późnego PRL-u m.in. Michał Duda i Błażej Ciarkowski.

Wystawę "Hotel Twoich Snów. Architektura hotelowa wielkomiejskiej Polski doby Edwarda Gierka" można oglądać w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego w Warszawie (na parterze) do 30 listopada br. Jej organizatorem jest Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki.