publikacja 30.01.2012 07:50
Czy baśnie w zawoalowany sposób mogą opowiadać np. o wypieraniu pogaństwa przez chrześcijaństwo?
Kruk
Zjadacz padliny, towarzysz diabła i demonów, ptak czarownic, symbol smutku i żałoby?
Henryk Przondziono/GN
Odyn, Judasz i paulini
Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na wieloznaczną symbolikę kruków. Przykładowo w raju ptaki te miały być białe. Dopiero po grzechu pierworodnym ich upierzenie stało się czarne. Prawo Starego Testamentu zabraniało spożywania kruczego mięsa. Jak pamiętamy z Księgi Rodzaju „Noe, otworzywszy okno arki, które przedtem uczynił, wypuścił kruka; ale ten wylatywał i zaraz wracał, dopóki nie wyschła woda na ziemi. Potem wypuścił z arki gołębicę, aby się przekonać, czy ustąpiły wody z powierzchni ziemi” (Rdz 8, 6-8).
Według świętego Grzegorza Wielkiego „kruk to mędrzec, który wielkim głosem woła, wspominając czerń swoich błędów” – pisał Stanisław Kobielus na kartach „Bestiarium chrześcijańskiego”. Autor przypominał, iż w mitach kruki lubią góry, wysokie drzewa i wieże, więc podejrzewano, że są posłańcami bogów, objawiających ludziom rzeczy boskie, bogom zaś donoszących o sprawach ziemskich.
Nordycki bóg Odyn posiadał dwa kruki, które krążąc wokół bogini Sagi przekazywały jej informacje o rzeczach przyszłych i dawno minionych. Natomiast dla Normanów kruk symbolizował boga wojny – stąd jego wizerunki na tarczach normańskich wojowników.
„Kruk to zjadacz padliny, towarzysz diabła i demonów, ptak czarownic, symbol smutku i żałoby, uczestnik zabobonów i magii, zwiastun choroby, nieszczęścia i towarzysz szubienic” – pisał wspominany tu już Kobielus. W malarstwie często widzimy kruki na krzyżu złego łotra, czy też na drzewie, na którym powiesił się Judasz. Natomiast w herbie paulinów widnieje kruk z chlebem w dziobie – to na pamiątkę opowieści zgodnie z którą to właśnie kruk przynosił chleb św. Pawłowi Pustelnikowi.