Literacki XX wiek

Jak pisze we wstępie do „Słownika europejskich kierunków i grup literackich XX wieku” jego autor, Grzegorz Gazda, potrzeba powstania takiej pozycji była bezdyskusyjna.

Ubiegły wiek obfitował w formy literackie oraz ewolucje (a nawet rewolucje) przełomowe i znaczące.
Programy, manifesty, teorie, kierunki, wreszcie grupy formalnie i nieformalne, liczne i różnorodne zjawiska budują bogatą i zarazem trudną do ogarnięcia strukturę literatury XX wieku. Świadomość i poznanie pewnych wydarzeń i mechanizmów jest niezbędnym warunkiem zrozumienia procesów i zmian w literaturze, które toczą się niemal na naszych oczach.

Słownik Gazdy jest narzędziem pomagającym w uporządkowaniu i poznaniu obszarów przez wiele innych kompendiów wiedzy traktowanych lakonicznie i powierzchownie. Autor skupił się na zjawiskach literackich dotyczących obszaru Europy, uwzględniając literaturę amerykańską i jidysz oraz wybrane elementy literatury iberoamerykańskiej.

350 haseł przedstawia rzetelnie najważniejsze informacje na temat kierunków i grup literackich tworzących i odpowiedzialnych za literacką spuściznę minionego stulecia. Warto zwrócić uwagę, że słownik ocenia dokonania pisarzy w ramach pewnego nurtu lub działalności grupy, a nie jako indywidualne dokonania, niezależnie od ich wartości.

Hasła poświęcone grupom literackim zaczynają się od jej krótkiej charakterystyki: nazwa, ramy czasowe i geograficzne, geneza, rozwój, manifesty, programy lub idee, reprezentanci i dzieła. Często na przykładzie dorobku jednego z jej przedstawicieli (najbardziej charakterystycznego) pokazany jest wpływ grupy na ówczesną literaturę i jego konsekwencje. Przypomina także zarzuty i krytykę z jaką program lub działania grupy się spotykały. W przypadku haseł koncentrujących się na kierunkach literackich (np. impresjonizm, psychoanaliza) uwzględniono kontekst pozaliteracki, oddziaływanie i korelacje z innymi sztukami lub dziedzinami.

Każde hasło zawiera cenną bibliografię najważniejszych i najnowszych tekstów na dany temat, które mogą pogłębić wiedzę w tym zakresie. Ten sposób kompozycji słownika pozwala na swobodne poruszanie się w jego ramach i tropienie interesujących zjawisk. „Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku” oprócz walorów edukacyjnych jest także ciekawym przewodnikiem po bogatej literaturze XX wieku. Skłania do poświęcenia lekturze większej ilości czasu niż zamierzaliśmy – rzadkie osiągniecie w przypadku słownika, ale tym większa jego wartość.

***
Słownik europejskich kierunków i grup literackich XX wieku - Grzegorz Gazda
Wydawca: PWN
Ilość stron: 850
Rok wydania: 2009