Kraków. Piękno Zachodu i Wschodu

Na dwóch piętrach muzeum zaprezentowano 174 obiekty pochodzące ze zbiorów Muzeum Archidiecezjalnego i 17 muzeów, parafii i zakonów w Małopolsce oraz 82 obiekty sztuki cerkiewnej ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu.

- Przychodzimy dziś do wyjątkowego domu, który już na stałe wrósł w krakowski krajobraz miejsc szczególnych. To dom, w którym przed laty mieszkał i modlił się ks. Karol Wojtyła. Dzisiaj przychodzimy do tego domu, aby obcować z wielką sztuką, bliską mu, najbliższą, bo tą rodzinną, z terenu Małopolski i naszej archidiecezji - powiedział 26 maja, w trakcie otwarcia wystawy, kard. Stanisław Dziwisz.

- Nasza wędrówka przez kolejne epoki artystyczne, prowadzące od średniowiecza aż po czasy współczesne, jawi się jako pełna tajemnicy droga świadomej wiary naszych przodków. Dzięki niej, jak by to powiedział św. Jan Paweł II, lepiej rozumiemy świat, w którym żyjemy i jesteśmy w stanie lepiej poznać siebie, aby móc wejść w dialog z Chrystusem, jedynym Odkupicielem człowieka. W tym poznaniu towarzyszy nam Maryja - Matka Boża. Jej obecność możemy zauważyć dzięki niezliczonym wizerunkom maryjnym, które tu możemy podziwiać. Prezentowana wystawa ukazuje nam piękno zarówno sztuki Zachodu, jak i Wschodu - dodał hierarcha.

Bogactwo małopolskiej sztuki sakralnej ukazano poprzez dzieła sztuki z zakresu malarstwa, rzeźby, tkanin oraz rzemiosła artystycznego. - Pierwsza odsłona wystawy, która reprezentuje zachodnią tradycję Kościoła, jest opowieścią o najważniejszych w sztuce zachodniej motywach ikonograficznych i symbolach. Kolejne sale ukazują dzieła sztuki ukazujące Chrystusa, Matkę Najświętszą, świętych, a także bogato zdobione szaty liturgiczne, paramenty liturgiczne, które podkreślają nierozerwalną więź sztuki sakralnej z liturgią - mówi ks. Jacek Kurzydło, dyrektor Muzeum Archidiecezjalnego.

Niektóre eksponaty są prezentowane po raz pierwszy. Tak jest w przypadku znajdującej się w pierwszej sali, tuż przy wejściu, po lewej stronie, pochodzącej z końca XV wieku  figury Chrystusa Zmartwychwstałego z Chyżnego na Orawie. W połowie lat 90. ub. wieku została podarowana "Gościowi Niedzielnemu". Po gruntownej konserwacji znajdowała się w kolejnych lokalach redakcji krakowskiej. Po opuszczeniu przez redakcję lokalu przy ul. Wiślnej 12 została przekazana do zbiorów Muzeum Archidiecezjalnego.

  Bogdan Gancarz /Foto Gość Figura Chrystusa Zmartwychwstałego z końca XV wieku pochodząca z Chyżnego na Orawie. Znajdowała się niegdyś w lokalu redakcji "Gościa Krakowskiego", potem przekazana do zbiorów Muzeum Archidiecezjalnego w Krakowie.

W tej sali całą ścianę zajmuje 12 wysokiej klasy artystycznej obrazów Jacoba Mertensa z  1600 roku, przedstawiających sceny z ziemskiego życia Jezusa, Maryi i świętych. Tworzyły niegdyś poliptyk w kościele Mariackim, skąd zostały teraz wypożyczone. Zwracają tu także uwagę m.in. ornaty, monstrancja z figurą św. Augustyna z kościoła św. Marka Ewangelisty w Krakowie i średniowieczna kamienna chrzcielnica z XIII wieku z  kościoła w Dobczycach.

W kolejnej sali przyciąga wzrok piękna rzeźba św. Anny Samotrzeć z początku XVI w. z kościoła Przenajświętszej Trójcy w Krzywaczce oraz znajdujący się tuż nad nią, jeden z najpiękniejszych obrazów na wystawie, "Matka Boża Karmiąca" (1890) pędzla Józefa Unierzyskiego, zięcia Jana Matejki.

  Bogdan Gancarz /Foto Gość Józef Unierzyski, "Matka Boża Karmiąca" (1877)

Nie brakuje także pięknych, średniowiecznych figur Matki Bożej z kościołów: św. Jakuba w Więcławicach, Rozesłania Świętych Apostołów w Gruszowie, Narodzenia NMP w Racławicach Olkuskich i świętych Piotra i Pawła w Bodzanowie. Są również średniowieczne przedstawienia świętych. Obraz Floriana Cynka zatytułowany "Okazanie Władysławowi Jagielle obrazu Jasnogórskiego" (1877) z kościoła w Świątnikach Górnych przez wiele lat nie zwracał szczególnej uwagi, gdyż był bardzo zniszczony. Teraz, po gruntownej konserwacji, zajaśniał pełnym blaskiem kolorów i szczegółów.

  Adam Wojnar Ikony łemkowskie i cerkiewne carskie wrota ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu.

Druga odsłona wystawy ukazuje łemkowską sztukę cerkiewną ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Nowym Sączu. Pokazano tam m.in. ikony z cerkwi w Królowej Ruskiej, Nowej Wsi, Szczawniku, Tyliczu, Złockiem, carskie wrota z Wierchomli i Wojkowej, kosz ambony z 1685 r. z cerkwi Królowej Ruskiej z przedstawieniem św. Włodzimierza oraz Ojców Kościoła: Bazylego, Grzegorza i Jana, a także mały ikonostas w formie nastawy ołtarzowej  z końca XVIII w., krzyże procesyjne i ewangeliarze.

Wszystko to znajdowało się w cerkwiach grekokatolickich na terenie Sądecczyzny i po wysiedleniu po wojnie jej łemkowskich mieszkańców znalazło się w zbiorach sądeckiego muzeum, gdzie było następnie inwentaryzowane i konserwowane. Większość z tych eksponatów po raz pierwszy od 70 lat opuściła teraz to muzeum, aby mogły.być zaprezentowana w Krakowie.

Duchowym przewodnikiem po ekspozycji jest papież Benedykt XVI. Jego teksty towarzyszą eksponatom zgromadzonym w poszczególnych salach.

Wystawę "Sztuka sakralna Małopolski", której kuratorami są: ks. Jacek Kurzydło, Honorata Filipowicz i Karolina Wolska-Wróbel, można będzie oglądać do 8 maja 2025 r. w siedzibie Muzeum Archidiecezjalnego (ul. Kanonicza 19).