Nicolás Francés: Sceny z życia Najświętszej Marii Panny i św. Franciszka

Wiele obrazów w jednym
Od czasu renesansu przyzwyczajeni jesteśmy, że obraz przedstawia jakąś jedną, konkretną scenę. Malarstwo średniowieczne kierowało się jednak zupełnie innymi regułami. Najlepszym tego przykładem jest nastawa ołtarzowa pędzla Nicolása Francésa, Hiszpana tworzącego w Kastylii w latach 1434-1468. Jego "Sceny z życia Najświętszej Marii Panny i św. Franciszka" zawierają kilkadziesiąt odrębnych kompozycji, tworzących pewną ideową całość. Elementem spajającym poszczególne sceny są bogato złocone ornamenty naśladujące gotycką architekturę.

Obraz umieszczony był w kościele w niewielkiej miejscowości Esteva de las Delicias koło La Bañeza, miasteczka w prowincji León. Uczeni podejrzewają jednak, że pierwotnie planowano go umieścić w większej świątyni. Świadczą o tym ogromne rozmiary dzieła (ponad 5 i pół metra wysokości i tyle samo szerokości).

Skomplikowana kompozycja
Obraz składa się z następujących części: dolnego pasa zwanego predellą, głównego przedstawienia w środku, dwóch scen nad głównym przedstawieniem oraz skrzydeł bocznych, składających się z umieszczonych jedna nad drugą kompozycji, po trzy w każdym skrzydle.

Predella to siedemnaście obrazów, z których każdy przedstawia apostoła lub proroka, trzymającego w ręce księgę lub zwój (w starożytności książki miały przeważnie formę zwoju). Ma to pouczać wiernych o sile intelektualnej Kościoła.

Główne przedstawienie – największa scena w całej kompozycji – to Matka Boża z Dzieciątkiem. Powyżej artysta namalował Wniebowzięcie NMP, a jeszcze wyżej Mękę Chrystusa.

Prawe skrzydło to trzy kolejne przedstawienia z życia Matki Bożej: Zwiastowanie, Narodzenie Jezusa i Oczyszczenie Najświętszej Marii Panny. Łącznie część prawa i środkowa ukazują więc najważniejsze sceny z życia Matki Bożej.

Część lewą zajmują z kolei sceny z życia św. Franciszka z Asyżu, patrona kościoła. Są to, od dołu: Św. Franciszek przed sułtanem, Sen papieża Honoriusza III i utworzenie zakonu franciszkańskiego oraz Stygmaty św. Franciszka.