Góralska rocznica

Związek Górali powołała w Zakopanem na przełomie lutego i marca 1904 roku grupa górali i członkowie zakopiańskiego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego "Sokół".

Jak zauważyła Małgorzata Wonuczka-Wnuk ze Związku Podhalan, rocznica zbiegła się z uroczystościami inaugurującymi rok wybitnego polskiego etnografa Oskara Kolberga.

"Nasza wystawa jest hołdem dla Kolberga za jego działania i jego świadomość ważności wartości kultury ludowej. On działał, kiedy nie było wolnej Polski i miał świadomość, że wolna Polska może zaistnieć dzięki tradycji i pielęgnowaniu kultury ludowej" - podkreśliła Wonuczka-Wnuk.

Jak dodała, poprzez tę wystawę, organizowaną przy głównym deptaku Zakopanego, związek chce pokazać, że w Zakopanem są rzeczy piękne, unikatowe, które stanowią o tożsamości mieszkańców Podhala. "Ludzie, którzy przyjeżdżają do Zakopanego, stykają się, niestety, ze straganową chińszczyzną serwowaną na Krupówkach" - stwierdziła.

Na wystawie można oglądać gobeliny, hafty, rzeźbione meble, obrazy malowane na szkle, stroje góralskie, rzeźby i metaloplastyka.

Jedną z autorek prezentowanych na wystawie unikatowych gobelinów jest Bożena Gąsienica-Byrcyn, która stworzyła już kilkaset "tkanych obrazów". Gąsienica-Byrcyn często nawiązuje do przyrody Tatr, podejmuje tematykę religijną, portretuje też górali.

Na wystawie można również podziwiać misternie wykonane jesionowe meble autorstwa Stanisława Walkosza-Jambora. Efektowne są także damskie stroje góralskie, zdobione haftem w motywy roślinne autorstwa Marii Gąsienicy-Gładczan.

Jak przypomniał prezes zakopiańskiego oddziału Związku Podhalan Marcin Zubek, statut Związku Górali został przyjęty 4 marca 1904 r. w karczmie "U Wnuka" - dziś to zabytkowy dom przy ul. Kościeliskiej. Za patrona górale wybrali sobie błogosławionego, a dziś świętego Andrzeja Bobolę. Działalność Związku Górali koncentrowała się na sprawach kulturalnych, oświatowych i ekonomicznych. Jednym z głównych celów organizacji było dbanie o dobro niematerialne podhalańskiej twórczości ludowej.

"Związek przetrwał dwie wojny światowe, a jego kontynuatorem jest do dziś Związek Podhalan działający prężnie w Europie i Ameryce" - powiedział Zubek.

W okresie międzywojennym ówczesny prezes Związku Górali Franciszek Pawlica oddał swoją parcelę pod budowę siedziby Związku Górali, która została wzniesiona w 1936 r. na rogu ulic Krupówki i Kościuszki w Zakopanem. Po wojnie siedziba Związku została przejęta przez państwo. Związek obecnie stara się o jej odzyskanie.

Na czas II wojny światowej działalność Związku Górali została zawieszona. W 1956 r. rozpoczęto starania o reaktywację przedwojennego Związku Górali, jednak komunistyczne władze nie zgodziły się na odrodzenie dawnego stowarzyszenia, zezwoliły natomiast na utworzenie zupełnie nowej organizacji pod nazwą Związek Górali Tatrzańskich, który w 1959 r. zmienił nazwę na Związek Podhalan.