Krakowskie świętowanie

Tytuł wystawy "Od wielkiego dzwonu" odnosi się do powiedzenia wywodzącego się z tradycji krakowskiej i nawiązuje do Dzwonu Zygmunta z katedry wawelskiej, który bije tylko w święta oraz w chwilach ważnych dla Krakowa i kraju. Jego dźwięk można usłyszeć ok. 30 razy w roku, m.in. w Wielkanoc i Boże Narodzenie, Święto 3 Maja i Dzień Niepodległości.

"Dzwon niezmiennie od ponad 500 lat ogłasza krakowianom nadejście czasu wyjątkowego. Mówiąc, że robimy coś +od wielkiego dzwonu+, mamy na myśli, że robimy coś rzadko, przy szczególnej okazji, świątecznie" - wskazała kuratorka wystawy Izabela Okręglicka.

Ekspozycja pod tym tytułem opowiada o najważniejszych lokalnych praktykach religijnych, zwyczajach oraz obrzędach, które znane są szeroko w całej Polsce, choć często nieznana pozostaje ich geneza. Wśród nich znalazły się m.in. pochód Lajkonika, szopkarstwo krakowskie, odpusty Emaus i Rękawka czy procesja św. Stanisława.

"Teoretycy religii i niejednokrotnie stwierdzali, że człowiek nie mógłby żyć w jednostajności, musi swoje życie dzielić na czas codzienny i czas niezwykły, który jest chwilą oddechu od monotonii życia. W dawnych kulturach tradycyjnych ludzie żyli, trzymając się ściśle norm i zasad, które tłumaczyły im zjawiska we wszechświecie. Przestrzeganie tradycji miało gwarantować utrzymanie ustalonego porządku świata, do tego wykorzystywano różne zabiegi religijno-magiczne oraz przesądy, które z biegiem czasu utrwalały się, często odcinając się od swojego pierwotnego znaczenia" - przypomniała Izabela Okręglicka, zaznaczając, że szczególnie widoczne stało się to współcześnie.

"Podczas przemian kulturowo-społecznych i gospodarczych zmienia się kontekst dorocznych świąt, a część tradycyjnych zwyczajów jest kontynuowana, ale bez rozumienia ich" - dodała kuratorka.

Twórcy wystawy starają się przyglądać również temu, jak krakowianie świętują obecnie. W narracji wystawy znalazły się też wybrane tradycje mniejszości kulturowych i wyznaniowych Krakowa, jak święta żydowskie, protestanckie, prawosławne, które mają dopełnić obrazu Krakowa jako miasta wielokulturowego z wielowątkową przeszłością.

Muzeum Krakowa podało, że jest to pierwsza ekspozycja tematycznie wpisującą się w zakres działań Centrum Interpretacji Niematerialnego Dziedzictwa Krakowa mieszczącego się w Domu pod Krzyżem, którego zadaniem jest m.in. dokumentowanie lokalnych zwyczajów i tradycji ludowych.

Wystawa czasowa "Od wielkiego dzwonu. Świętowanie w Krakowie" będzie dostępna dla zwiedzających od czwartku do 14 września 2025 r. w Domu pod Krzyżem przy ul. Szpitalnej 21 w Krakowie.