Polecenie z nieba

Święty był często przedstawiany z przyborami malarskimi, namalowanym przez siebie obrazem lub w chwili jego tworzenia. Malarze uważali go za swego patrona. Portretując Łukasza, bardzo często myśleli o… sobie. O swojej pracy, o roli, jaka przypadła im w udziale – ludzi przekazujących i komentujących swym pędzlem najważniejsze, biblijne prawdy.

Nic dziwnego, że ten temat podjął także Giorgio Vasari, nie tylko malarz, ale też pierwszy w dziejach historyk sztuki, autor dzieła „Le vite dei più eccellenti pittori, scultori e architetti” („Żywoty najsławniejszych malarzy, rzeźbiarzy i architektów”). W jego interpretacji Łukasz doznaje objawienia prywatnego. Matka Boża nie pozuje ewangeliście jako osoba żyjąca, tylko ukazuje mu się w sposób cudowny, na chmurze, otoczona aniołami i trzymająca w rękach małego Jezusa. Zarówno Dzieciątko, jak i Jego Matka wskazują wyraźnie na sztalugi z obrazem. Artysta w ten sposób sugeruje, że Łukasz namalował portret Maryi na wyraźne polecenie z nieba.

Nie tylko Łukasz widzi Maryję. Za nim stoją dwaj inni mężczyźni, zapewne apostołowie, którzy olśnieni przyglądają się Madonnie. Pomiędzy nimi a malarzem leży potężny byk, na którego nikt z obecnych w pracowni św. Łukasza nie zwraca uwagi. Byk nie istnieje bowiem w sposób rzeczywisty, jest tylko atrybutem Łukasza jako ewangelisty. Według interpretacji św. Hieronima i św. Grzegorza Wielkiego byk – zwierzę składane w starożytności w ofierze – przypominał o zbawczej śmierci ofiarnej Chrystusa.

Leszek Śliwa