Niegłupi idiota

Mimo licznych anty-czeskich stereotypów, powszechnych do 89. roku ( a i dzisiaj popularnych w niektórych kręgach), Polacy nie potraktowali Szwejka jako cynicznego pijaka, lecz jako postać w pełni pozytywną. Szwejk jest odzwierciedleniem naszych marzeń o zdrowym, racjonalnym podejściu do życia. Poza tym historie opisywane przez Haška pozwalały utożsamiać się z najbliższym otoczeniem, pełnym spelunek, cwaniaków i głupców.

Książką, która zyskała na całym świecie status kultowej, stała się podstawą do tworzenia wielu organizacji i klubów. Jednym z najbardziej znanych jest ruch szwejkologiczny, który ma swoich zwolenników również w Polsce. Najpopularniejszym polskim „szwejkologiem” jest dziennikarz i publicysta Leszek Mazan, autor licznych publikacji i książek dotyczących postaci Szwejka i realiów w jakich tworzył Hašek.

Szwejk okazał się być wdzięcznym tematem dla filmowców. W 1956 powstał „Dobry wojak Szwejk” w reżyserii Karela Steklý z niezapomnianą rolą Rudolfa Hrušínskýego. W Polsce w latach 90. popularnością cieszył się serial ”Opowieść o Józefie Szwejku i jego drodze na front”, w którym dzielnego wojaka zagrał Jerzy Stuhr. Niestety nawet świetne aktorstwo nie pozwoliło sprostać wyzwaniu, jakim była ekranizacja powieści. Przy książkowej wersji Haška każdy filmowy Szwejk wypada blado. W 2008 roku Szwejka można było zobaczyć na deskach teatru, w spektaklu Roberta Talarczyka pt” Szwejk”, gdzie w tytułową rolę wcielił się Grzegorz Halama.

Wznowienie tej doskonałej powieści prawdopodobni przypomni wielu twórcom o potencjale drzemiącym w historii spisanej przez Jaroslava Haška. Jakikolwiek by nie był nowy przekład, wydawnictwu ZNAK należą się podziękowania. Przepiękne wydanie „Losów dobrego wojaka żołnierza Szwejka czasu wojny światowej” prawdopodobnie skusi młodych ludzi, którzy najsławniejszego czeskiego bohatera wojennego znali jedynie ze słyszenia, aby bliżej się z nim zapoznali. Bardzo dobrze, we współczesnej literaturze brak ostatnimi czasy mądrej i zabawnej lektury, uczmy się zatem od mistrzów.

Artykuły z poszczególnych działów serwisu KULTURA: