Święty ekstremalny

Z jednej strony słaby, cierpiący na żołądek mnich, któremu współbracia w klasztornej kamiennej podłodze wydrążyli rynsztoczek, żeby mógł do niego wymiotować podczas modlitw. Z drugiej – mocarz ducha, wpływający na wybory sprawujących władzę w ówczesnej Europie królów i duchownych. Pokorny zakonnik, który podczas budowania klasztoru w Clairvaux żywił się zupą z liści, chodził w białych pończochach i koszuli bez ciepłego okrycia, dbając tylko o modlitwy, umiał przyciągnąć uwagę noszących gronostaje i jedzących w obfitości. Wielu zabiegało o jego radę, a nawet z pokorą przyjmowało besztanie, bo potrafił karcić. Ten asceta, zapatrzony w oblicze Boga, o którym pisał, że jest „długością, szerokością, wysokością, głębokością”, potrafił w wyjątkowy sposób docenić proszące go o radę kobiety.

Jego listy do księżnej Ermengardy czy Hildegardy z Bingen brzmią jak najwyższej klasy poezja trubadurów. Nie bez powodu Dante Alighieri w XXXI pieśni Raju „Boskiej komedii” pisze, że poecie, rzucającemu ostatnie spojrzenie na Beatrycze, towarzyszy właśnie św. Bernard. Zresztą cytowane w książce pisma, korespondencje, kazania opata z Clairvaux pokazują, że miał talent literacki i retoryczny. Wszystkie ziemskie umiejętności, wewnętrzną siłę – bo cielesną od młodości miał nadwątloną – konsekwentnie podporządkował Bogu. Całą rodzinę, a także przyjaciół, nakłonił do wstąpienia do zakonu, przekonany, że to najlepsza droga do zjednoczenia z Nim. Nie wahał się napisać, że czeka śmierci „każdego dnia z większą fascynacją, nadymając żagle, niczym statek wchodzący do portu”.

Skoro w swoich czasach tak udawało mu się wpływać na życie innych, może i dziś jego ekstremalny przykład opowiedzenia się po stronie Boga i ludzkiego ducha podziała na nas. Pomocna w tym będzie lektura jego biografii ukazującej życie świętego na tle opisanej ze znawstwem epoki.