Historia Polski w obrazach. Łukaszowcy jak Matejko

Siedem panoramicznych obrazów i cztery niezwykłe makaty przedstawiają najważniejsze wydarzenia z historii Polski - począwszy od spotkania Bolesława Chrobrego i cesarza Ottona u grobu św. Wojciecha (1000 r.), przez przyjęcie Unii Lubelskiej (1569 r.), skończywszy na uchwaleniu Konstytucji 3 maja (1791 r.). Przygotowane przez artystów z Bractwa św. Łukasza na Wystawę Światową w Nowym Jorku w 1939 r. ukazywały wkład Polski w rozwój cywilizacji zachodniej, między innymi w relacje z sąsiadami, tradycje tolerancji i konstytucjonalizmu.

- W 1940 r. nie mogły wrócić do Polski, okupowanej wówczas przez Niemcy i Związek Sowiecki. Później przez lata obrazy zdobiły bibliotekę amerykańskiej jezuickiej uczelni Le Moyne College. Skomplikowana sytuacja prawna utrudniała negocjacje władz polskich z przedstawicielami uczelni w sprawie zwrotu tych dzieł. Przełom osiągnięto w maju 2022 r. - mówi minister Piotr Gliński, dodając, że państwo polskie wciąż poszukuje dziesiątek tysięcy dzieł, które do dziś nie powróciły do macierzystych zbiorów.

W 1938 r. polski rząd powierzył namalowanie obrazów grupie 11 artystów pod kierunkiem Tadeusza Pruszkowskiego. Byli to studenci Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie, członkowie Bractwa św. Łukasza: Bolesław Cybis, Bernard Frydrysiak, Jan Gotard, Aleksander Jędrzejewski, Eliasz Kanarek, Jeremi Kubicki, Antoni Michalak, Stefan Płużański, Janusz Podoski i Jan Zamoyski.