Książka „Polska i Rosja. Sąsiedztwo wolności i despotyzmu X–XXI w.” ukazuje panoramę kształtowania się wschodniego imperium, brutalnej siły Moskwy, jej autokratycznego mitu, sąsiadującego z ideą kraju, którego tożsamość zrodziła się z marzeń o wolności. Pozycja jest pokłosiem prac naukowych krakowskiego historyka i podsumowaniem wielu monografii autora dotyczących relacji obu państw. Nurt myśli i emocji związanych z rosyjską strategią oraz polskim etosem, towarzyszący badaniom prof. Nowaka od bez mała czterdziestu lat, znalazł ujście w książce ukończonej w pierwszych tygodniach wojny toczącej się o niepodległość Ukrainy i bezpieczeństwo Polski. To próba zrozumienia czegoś pozornie niezrozumiałego, obłędu dziejów, kontrastów odrębnych kultur politycznych, do której historyk zaprasza polskiego czytelnika. Rzecz toczy się od średniowiecza.