Secesyjne meandry

Secesja była przejawem buntu przeciwko rozpowszechnionej na przełomie XIX i XX wieku sztuce akademickiej, w której wiele było naśladowania stylów historycznych zwłaszcza klasycznego i renesansowego. Grupy artystów w kilku europejskich miastach m.in. Monachium, Wiedniu i Berlinie wyłamały się z reguł obowiązujących w tamtejszych akademiach dokonując secesji, czyli odłączenia się - stąd nazwa nowego stylu w sztuce. Jego charakterystycznymi cechami były płynne, faliste linie, ornamentacja abstrakcyjna bądź roślinna, inspiracje sztuką japońską, swobodne układy kompozycyjne, asymetria. We Francji styl ten nazywany był Art Nouveau, w Niemczech Jugendstil lub Sezessionsstil, we Włoszech Stile floreale lub Stile liberty.

Artyści secesyjni pragnęli, aby ich sztuka przejawiała się w wielu dziedzinach od malarstwa, rzeźby i architektury po meble, ceramikę, biżuterię, ozdoby, ubiory i tkaniny, nobilitując tym samym sztuki stosowane i zdobnictwo oraz tworząc dzieła o charakterze dekoracyjnym. Tę ozdobność uzyskiwano - tak jak i wcześniej - za pomocą ornamentu, ale nowego, nieodwołującego się już do antycznych meandrów czy palmet, lecz budowanego na bazie roślin i motywów zwierzęcych. Początek secesji to lata 90. XIX wieku, apogeum stylu to czas Wystawy Światowej w Paryżu w 1900 roku.

W pierwszej części książki - dwójka brytyjskich historyków sztuki, Rosalind Ormiston i Michael Robinson, piszą o dziejach secesji, omawiają kierunki jej rozwoju oraz najważniejsze ośrodki, w których powstawała nowa sztuka. Przedstawiają tez najwybitniejszych secesyjnych twórców - Henri de Toulouse-Lautreca, Victora Horta, Antonio Gaudiego, Louisa Tiffany'ego.

Druga część książki przedstawia secesyjną grafikę. Na przykładzie plakatów i ilustracji do czasopism tworzonych przez najwybitniejszych artystów fin de siecle'u pokazują, jak sztukę włączono w nurt reklamy, jak płynnymi liniami uwodzono klientów nakłaniając do kupowania przeróżnych towarów - od kawy i szampana po rowery i ubrania. W czasach secesji reklama przeżywała rozwój, często odrywała się od samego towaru, aby reklamować elegancki i wystawny styl życia.

Choć secesja jest niekiedy uważana za styl dekoracyjny, nie zaś za w pełni rozwinięty ideowo ruch artystyczny, autorzy pokazują, jak kręgi artystyczne w całej Europie przejmowały jej elementy. Na przykładzie prac syntetystów, symbolistów czy nabistów, takich postaci jak Gustav Klimt i Edvard Munch możemy prześledzić wpływ secesji na twórców i ruchy artystyczne podążające w innych niż secesja kierunkach.

Album "Secesja", którego podtytuł brzmi: "Plakat, ilustracja książkowa i malarstwo czarującej epoki fin de siecle'u" ukazał się nakładem wydawnictwa Arkady.