Ze świata kultury górniczej

Jak przekazał PAP szef działu dokumentacji wizualnej muzeum Jan Jurkiewicz, kulturę górniczą tworzy człowiek ze swoją codzienną egzystencją, zdolnościami, talentami, pasjami, wierzeniami, rozrywkami, odbiorem otaczającego świata i ludzi. Kontekstem jest kultura ludowa regionu z gwarą, przywiązaniem do wiary, silnymi więzami rodzinnymi i swoistą obrzędowością.

Aby przedstawić wszystkie te elementy, specjaliści zebrali je odwzorowując codzienne sprawy dawnego górnika - jego drogę do pracy od mieszkania w familoku, przez podwórze, fragment ulicy z idącą orkiestrą górniczą, drogę do kopalni, gdzie pojawiają się zjawy ze śląskich legend, ołtarz św. Barbary w kopalnianej cechowni, po fragment chodnika z duchem podziemi - Skarbnikiem.

W familoku można przyjrzeć się zajęciom jego mieszkańców, poczuć atmosferę tego miejsca i uświadomić sobie wartości rządzące tym światem. Przekaz autentycznych sprzętów i wystroju śląskiego mieszkania wzmacniają efekty multimedialne - dynamiczne sceny, odgłosy rozmów i dźwięki.

  Piotr Drzyzga /Wiara.pl Utopiec
Obok skarbnika, czy zmory, to właśnie ten baśniowy stwór wodny występuje najczęściej w śląskich "bojkach" i wierzeniach ludowych W innym miejscu, korytarzu z panoramą drogi do kopalni, na kurtynach wyświetlane są śląskie zjawy: strzyga, utopiec, meluzyna czy bebok.

"Chcieliśmy m.in. nawiązać do tego, że górnicy dawniej - zanim jeszcze powstały osiedla familoków w pobliżu kopalni - w dużej części mieszkali w wiejskich chałupach i dochodzili do miejsca pracy. Ta droga do kopalni była długa, a ponieważ górnicy przemierzali ją w różnych porach dnia i roku, pojawiały się różne wyobrażenia, co tam ich może spotkać" - wskazał Jurkiewicz.

Stąd też popularne dawniej były opowiadania o duchach i zjawach z ważnym aspektem wychowawczym - do czego mogą prowadzić różne niepożądane społecznie zachowania. Twórcy wystawy akcentują, że po raz pierwszy w śląskim muzealnictwie tak szeroko podjęli temat odchodzącej w zapomnienie regionalnej mitologii.

Wystawa mieści się w trzech salach ekspozycyjnych na parterze Muzeum Górnictwa Węglowego. Warstwę multimedialną przygotowała firma, która współpracowała już z zabrzańskim muzeum przy przygotowywaniu ekspozycji "Tajemnice lasu karbońskiego". Warstwę tekstową - w postaci odtwarzanych gawęd - przygotował i odczytuje w nagraniach reżyser i aktor Zbigniew Stryj.

Choć nowoczesne formy audiowizualne uatrakcyjniają wystawę m.in. młodemu odbiorcy, zabrzańscy muzealnicy podkreślają, że nie robią "muzeum wirtualnego". Multimedia wzmacniają w tej placówce przekaz bogatego zbioru oryginalnych eksponatów.

Wystawę stałą "Ze świata kultury górniczej" można oglądać w Muzeum Górnictwa Węglowego od kilku dni. W jej przygotowaniu pomogło ministerstwo kultury i dziedzictwa narodowego.