Oko w oko z arcydziełem

Okoliczności odkrycia samego obrazu i jego autorstwa przypominają powieść detektywistyczną. W 1964 r. dwie młode historyczki sztuki z Instytutu Sztuki PAN: Izabella Galicka i Hanna Sygietyńska , zawitały do Kosowa Lackiego, wsi położonej na skraju Mazowsza i Podlasia. Na plebanii, w pokoju proboszcza zobaczyły stary, sczerniały obraz.

„Był duży, ciemny, zniszczony, w jednym rogu miał rozdarcie, ale było w nim coś intrygującego i pociągającego” – wspominała dr Galicka.

Nie wiadomo w jaki sposób malowidło trafiło do Polski. Obraz trafił do Kosowa Lackiego przed wojną wraz z proboszczem ks. Franciszkiem Dąbrowskim. Został zakupiony w 1927 r. w jednym z warszawskich antykwariatów. Nie znano wówczas jego prawdziwego autorstwa. W Kosowie również popadł z czasem w zapomnienie i leżał wraz z niepotrzebnymi rupieciami we wnętrzu dzwonnicy. Przed spaleniem uratował go proboszcz ks. Władysław Stępień, oprawiając w ramy i wieszając w swoim pokoju.

Tam zobaczyły go odkrywczynie. Z czasem zaczęły przypuszczać, że tematyka i styl wskazują, że XVI-wieczne malowidło mogło wyjść spod pędzla malarza czołowego malarza ekstaz mistycznych – El Greca. Środowisko historyków sztuki przyjmowało jednak ich przypuszczenia z niedowierzaniem. Potwierdziły się one dopiero w 1974 r., gdy w rezultacie gruntownej konserwacji obrazu, na zgięciu płótna, pod autorską sygnaturą „A van Diick”, znaleziono starszy podpis – „Dominikos Theotoko...”. Teraz nie było już wątpliwości, że autorem jest słynny malarz.

Obraz znalazł się potem w zbiorach Muzeum Diecezjalnego w Siedlcach. Długo nie był jednak eksponowany. Obawiano się, że może zostać zabrany do zbiorów państwowych. Od 2004 r. „Ekstaza św. Franciszka” znajduje się w stałej ekspozycji siedleckiego Muzeum Diecezjalnego.

„Ekstazę św. Franciszka” można będzie oglądać w Ośrodku Kultury Europejskiej „Europeum” (Kraków, pl. Sikorskiego 11) do 22 marca.

W kolejne czwartki od 12 lutego do 19 marca w Europeum będą się odbywały o godz. 18.00 spotkania, poświęcone obrazowi i jego twórcy. 12 marca dr Izabella Galicka, współodkrywczyni słynnego malowidła opowie o kulisach tego odkrycia w trakcie prelekcji „50 lat z El Grekiem”. Dzieje odkrycia obrazu”.