Tutaj i gdzie indziej

Na przykład otwornice
„No cóż, na przykład takie otwornice” – piękny temat na wiersz, prawda? Albo żyjątka tak małe, że widzialne tylko pod mikroskopem – niewiele poświęcono im tekstów w literaturze pięknej. Szymborska pisze o nich, bo one też są częścią naszego „Tutaj”. Tak jakby broniła się przed przeoczeniem któregokolwiek z istnień. Zanim czas „streścił” otwornice i zamienił je w zachwycające białe skały, żyły przecież „każda z osobna,/ we własnej, bo we własnej/ wapiennej skorupce”.

Czas „nie wdaje się w szczegóły, bo w szczegółach litość”, ale poeta musi się w nie wdawać. Współodczuwanie należy bowiem do istoty poezji. „Kto nie dotknął ziemi ni razu, ten nigdy nie może być w niebie” – mówił Mickiewicz. Nie może pisać o wieczności ktoś, kto nie zaznał czasowości, kto nie zanurzył się w nasze bycie „Tutaj”. Czasem może się wydawać, że tego „Tutaj” u Szymborskiej jest aż za dużo, ale właśnie dlatego możliwość istnienia „gdzie indziej”, ledwie zaznaczona w wierszach, jest tak intrygująca.
Wieczność tkwi w szczegółach

Bo przecież wieczność przebija się do nas przez szczegóły – zdaje się mówić autorka tomiku. „Szalik z prawdziwej wełny w kolorowe paski”, zrobiony szydełkiem przez matkę kilkunastoletniej bohaterki jednego z wierszy, a przechowywany przez drugie, dorosłe „ja” tejże bohaterki, staje się nagle jedynym łącznikiem między teraźniejszością a przeszłością. Może dlatego warto ocalać od zapomnienia to, co z pozoru wydaje się nieważne. Od tego właśnie jest sztuka: „Dopóki ta kobieta z Rijksmuseum/ w namalowanej ciszy i skupieniu/ mleko z dzbanka do miski/ dzień po dniu przelewa,/ nie zasługuje Świat/ na koniec świata”.

Wisława Szymborska, Tutaj, Znak, Kraków 2009, s. 46