Sumienie bez kajdan

Zachowana z tego okresu korespondencja z Franciscą pokazuje duchową głębię tej decyzji. A przecież jej konsekwencji Franz mógłby uniknąć jeszcze na miesiąc przed wykonaniem wyroku. Wystarczyłoby, żeby zgodził się wstąpić do Wehrmachtu. „Chociaż piszę (...) z kajdankami na rękach, wolę już to od zniewolenia mojej woli. Ani loch, ani okowy, ani wyrok śmierci nie są w stanie odebrać wam waszej wiary ani niezależności waszej woli. Bóg daje wam taką siłę, która pozwala znieść wszystkie cierpienia, siłę, która przewyższa wszelkie moce tego świata. Moc Boga jest niepokonana. (...)

Człowiek, który jest zdolny walczyć pod sztandarem dwóch królestw i utrzymywać dobre stosunki z obydwiema wspólnotami, to znaczy ze wspólnotą świętych i ze wspólnotą narodowego socjalizmu, człowiek, który może być posłuszny wszelkim rozkazom, jakie wydaje mu III Rzesza, nie wchodząc jednocześnie w konflikt z przykazaniami Bożymi, musi być – moim zdaniem – niezłym pajacem. Ja osobiście tak nie potrafię. Dlatego wolę zrezygnować z moich praw w III Rzeszy i zachować moje prawa w królestwie Bożym.

Oczywiście, nie jest rzeczą dobrą, że nie można oszczędzić tego cierpienia własnej rodzinie, ale wszystkie cierpienia tego świata są krótkotrwałe i przelotne. A poza tym nie można ich w żadnym razie porównać z cierpieniami, jakich Jezus – przez swą mękę i śmierć – nie mógł oszczędzić swojej świętej Matce”. Lektura dziesiątek listów Franza, w których wątki religijne mieszały się z problemem odpowiedzialności jednostki, nie była dla Francisci jedynym pocieszeniem. Tak naprawdę głęboko identyfikowała się z decyzją męża, choć gdy dostała wiadomość, że sąd może zmienić kwalifikację jego czynu, wybrała się w daleką podróż do Berlina.

Francisca stała teraz z nosem w oknie Sądu Wojennego Rzeszy w Berlinie. Od pół godziny czekała na ciężarówkę, w której miał być eskortowany jej mąż. Serce mało jej nie wyskoczyło, gdy zobaczyła, jak uzbrojeni żołnierze otwierają tylne drzwi furgonetki. Brutalnie zepchnęli go z rampy. Odruchowo krzyknęła: „Franz”. Podniósł się z ziemi, choć skute ręce znacznie mu to utrudniały. Usłyszał. Spojrzał w okno. Potem powiedział, że wydawało mu się, iż to krzyczy anioł. Mieli dwadzieścia minut, żeby porozmawiać. Nie przyszło jej do głowy, żeby prosić, by jeszcze raz pomyślał o niej i o dzieciach. Nie namawiała, żeby zmienił zdanie. Prosiła tylko, żeby nie tracił nadziei.

Bardzo chciał, by wyrok wykonano przed świętem Wniebowzięcia. W wielkim skupieniu wyspowiadał się i przyjął Komunię św. „Można dostać zawrotu głowy od myśli o wiecznych uciechach w niebie. Jacy jesteśmy szczęśliwi, gdy dane nam jest na ziemi przeżyć niewielką radość, ale czym są te krótkie chwile zadowolenia tego świata w porównaniu z tym, co Bóg obiecał nam w swoim Królestwie” – pisał na krótko przed śmiercią. Franz Jägerstätter został ścięty na gilotynie 9 sierpnia 1943 r. w więzieniu w Brandenburgu.

Ale dopiero w 1997 r. Sąd Krajowy w Berlinie oficjalnie anulował wyrok sprzed 54 lat, uzasadniając, że ten, kto sprzeciwia się przestępcom, sam nie może być przestępcą. W 1997 r. w diecezji Linz rozpoczęto proces beatyfikacyjny. Biskup Innsbrucka Manfred Scheuer, wicepostulator w tym procesie, powiedział, że samotny Jägerstätter był „tłumaczem słów Bożych w czasach barbarzyństwa, które gardziło zarówno Bogiem, jak i człowiekiem”. Dla wielu Austriaków i Niemców był też przez lata wyrzutem sumienia.

Gdy 26 października 2007 r. stojącą wśród przybyłych do katedry w Linzu na beatyfikację Franza 94-letnią Franciscę Jägerstätter pytano, jak to jest być żoną błogosławionego, odpowiedziała w sposób, który najlepiej pokazuje ich trwający do dziś głęboki duchowy związek. – Cieszę się, że niedługo spotkamy się tam, w niebie.

Artykuły z poszczególnych działów serwisu KULTURA: