Przed obrączkami były ślubne wianki

Bytomska Śląska Galeria Sztuki przy ul. Jainty 14 jest właścicielem bardzo ciekawej ekspozycji, którą stanowią ślubne wianki. Młoda para wymieniała je podczas ślubu, zanim w środowiskach wiejskich i robotniczych upowszechniły się obrączki. Stało się to dopiero w latach międzywojennych.

Wianek nie dla każdej panny młodej
Jeśli młodzi przystępowali do ślubu w strojach ludowych, ona miała na głowie mirtowy wianek, czyli wionek, on przy kamizeli mały mirtowy wianuszek lub mirtową różdżkę zwaną woniaczką. I wionek, i woniaczka przybrane były długimi, koniecznie zielonymi wstążkami (niekiedy panna młoda miała je przy koralach z przodu). Były przedmiotem dumy młodych małżonków. Wianek, najczęściej splatany przez druhny w domu panny młodej w przeddzień wesela, miał znaczenie symboliczne – od zawsze oznaczał czystość.

Nie miała do niego prawa kobieta, która nie ustrzegła swej niewinności i utraciła dziewictwo. Dziewczyna ciężarna mogła założyć do ślubu jedynie pół wianka, zowitka (panna z dzieckiem) – chustkę, a w późniejszych czasach sam welon. Wianek przed pójściem do kościoła był symbolicznie wykupywany przez pana młodego – tym był cenniejszy, im cnotliwsza była jego wybranka.

Po uroczystości ślubnej wianek i różdżka były zasuszane i przemyślnie oprawiane w głęboką ramę, przypominającą wyścieloną atłasem skrzyneczkę, której wewnętrzne ścianki wykładano lusterkami. Wieszano tę ozdobę w białej izbie nad łóżkiem lub między oknami. Stanowiła nie tylko element dekoracyjny, była przede wszystkim cenną pamiątką rodzinną i przypominała o przysiędze małżeńskiej. Świadczyła też o prawości małżonków w chwili ślubu.

Wianek z medalikiem
Bytomska kolekcja wianków liczy 17 eksponatów, pochodzących z terenu całego Śląska, a zakupionych w latach 1995–2000 w antykwariatach i na targach staroci. Wianki z różdżkami stanowią główny i centralny element przestrzennych oszklonych ramek.