Trzy dni o Wielkiej Wojnie

XXIII Seminarium Śląskie

„Europa po Wielkiej Wojnie”

23-25 października 2018 r.

Zamek w Kamieniu Śląskim, ul. Parkowa 1a

Stan na 20.09.2018 r.

Wtorek, 23 października

9.00 – 9.45 Rejestracja

10.00 – 10.30 Inauguracja XXIII Seminarium Śląskiego

Powitanie zaproszonych gości i uczestników

► Ryszard Galla, poseł na Sejm Rzeczypospolitej Polskiej, prezes zarządu Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej (tbc)

► Bernard Gaida, przewodniczący zarządu Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturalnych w Polsce (tbc)

► dr Jens Baumann, pełnomocnik ds. wypędzonych i wysiedlonych, Saksońskie Ministerstwo Spraw Wewnętrznych (tbc)

► ks. bp dr hab. Andrzej Czaja, biskup diecezjalny opolski (tbc)

10.30 – 12.30 Rozmowy o Europie „Miejsca pamięci: Śląsk”

Moderacja: dr hab. Marek Białokur, prof. UO, historyk, Instytut Historii Uniwersytetu Opolskiego

► prof. dr hab. Arkadiusz Stempin, historyk, politolog, komentator życia politycznego, Wyższa Szkoła Europejska im. ks. Tischnera w Krakowie

► dr Annemarie Franke, Krzyżowa/Kreisau

► Leszek Jodliński, dyrektor Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu

Współorganizator debaty „Rozmowy o Europie”: Fundacja Konrada Adenauera w Polsce

12.40 – 13.35 Obiad

13.45 – 14.15 Referat wprowadzający do tematu Seminarium

„Mapa polityczna Europy Środkowej jesienią 1918 r.”

► prof. dr hab. Ryszard Kaczmarek, Instytut Historii, Uniwersytet Śląski

w Katowicach

14.15 – 16.45 I sesja plenarna

„Europa Środkowo-Wschodnia – obraz ogólny”

Moderacja: prof. dr Karl Heinrich Pohl, Seminarium Historyczne Uniwersytetu Chrystiana Albrechta w Kilonii

14.15 – 14.35 ► Modele postępowania z mniejszościami narodowymi w Europie Środkowo-Wschodniej po I Wojnie Światowej

prof. dr hab. Klaus Ziemer, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego

w Warszawie, Uniwersytet w Trewirze

14.35 – 14.45

► Bilans stulecia po 1917 r.

dr Christian Wevelsiep, Uniwersytet w Flensburgu

14.45 – 14.55 ► Powstawanie państw w Europie Środkowowschodniej podczas I Wojny Światowej i wkrótce po jej zakończeniu

prof. Andrzej Małkiewicz, Uniwersytet Zielonogórski

prof. Jewhen Perehuda, Narodowy Uniwersytet Budownictwa i Architektury w Kijowie

14.55 – 15.30 Przerwa kawowa

15.30 – 15.40 ► „Samostanowienie narodów“ w świetle doktryny Wilsona i Lenina

prof. dr hab. Dariusz Aleksandrowicz, Uniwersytet Europejski Viadrina

we Frankfurcie nad Odrą

15.40 – 16.50 Dyskusja

17.00 – 17.50 Kolacja

18.00 – 19.30 Spotkanie wieczorne

„Rok 1989 i polsko-niemieckie pojednanie: symbol czy rzeczywistość?”

18.00 – 18.10 Powitanie zaproszonych gości i uczestników

Moderacja: Marek Zając, dziennikarz, publicysta, przewodniczący Rady Fundacji Auschwitz-Birkenau

► prof. dr hab. Alfons Nossol, Biskup Opolski w latach 1977 – 2009

► dr Annemarie Franke, autorka książki „Wspólna droga, wspólny duch. Fundacja „Krzyżowa“ dla Porozumienia Europejskiego 1989-1998“ / „Das neue Kreisau. Die Entstehungsgeschichte der Stiftung Kreisau für Europäische Verständigung 1989-1998“

► Bernard Gaida, przewodniczący Zarządu Związku Niemieckich Stowarzyszeń Społeczno-Kulturowych w Polsce (tbc)

19.30 Zakończenie

Środa, 24 października

Program dla młodzieży

Warsztaty

Tytuł: Przełomowy rok 1918. Rocznica wielu znaczeń

Miejsce: Sala Kominkowa

Prowadząca: dr Anna Gołębiowska, zastępca dyrektora Instytutu Historii

ds. dydaktyki, Uniwersytet Opolski

 

8.00 – 12.00 Grupa I

13.30 – 17.30 Grupa II

9.00 – 11.40 II sesja plenarna: Austro-Węgry, Czechosłowacja

Moderacja: prof. dr hab. Dariusz Aleksandrowicz, Uniwersytet Europejski Viadrina we Frankfurcie nad Odrą

9.00 – 9.20 ► Rok 1918 - perspektywa austriacka

dr hab. Adam Romejko, prof. UG, Instytut Politologii, Uniwersytet Gdański

9.20 – 9.30 ► Przymus zrzeszania się Niemców węgierskich w grupy w cieniu węgierskich dążeń nacjonalistycznych oraz homogenizacyjnych

dr hab. Zsolt Vitári, Instytut Historii, Katedra Historii Najnowszej Uniwersytetu w Peczu (na Węgrzech)

9.30 – 10.20 Przerwa kawowa

10.20 – 10.30 ► Zmiana granic w wyniku utworzenia Czechosłowacji a sytuacja wyznaniowa protestantów na nowym pograniczu. Perspektywa mikrohistoryczna

dr hab. Krzysztof Gładkowski, prof. UWM, Instytut Nauk Politycznych, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

 

10.30 – 10.40 ► Następstwa mitu „dobrego cesarza“ w Siedmiogrodzie

Răzvan Roşu, Uniwersytet Andrássy‘ego w Budapeszcie

10.40 – 11.40 Dyskusja

11.40 – 11.50 Przerwa techniczna

11.50 – 14.50 III sesja plenarna: Śląsk

Moderacja: prof. dr hab. Ryszard Kaczmarek, Instytut Historii, Uniwersytet Śląski w Katowicach

11.50 – 12.10 ► Oberschlesien als selbständiger Freistaat – przejawem tendencji separatystycznych na Górnym Śląsku czy elementem rywalizacji między nacjonalizmem polskim i niemieckim w okresie kształtowania się statusu Górnego Śląska po I Wojnie Światowej?

dr hab. Cezary Trosiak, Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

12.10 – 12.20 ► 1918 – Głodowa blokada a powstania śląskie

Andreas Drahs, dypl. ekon., niezależny, niegdyś Uniwersytet w Kassel

12.20 – 13.20 Obiad

13.30 – 13.40 ► Pogranicze śląskie w nagraniach Paula Schmidta z 1913 roku

dr Mariusz Pucia, Katedra Muzyki Kościelnej i Wychowania Muzycznego, Uniwersytet Opolski

13.40 – 13.50 ► Opole w Republice Weimarskiej (1922-1933)

dr Gerhard Schiller, freelancer (Selters), Fundacja dla Kultury Śląska (Wurzburg), Przewodniczący Rady VSK (Görlitz)

13.50 – 14.50 Dyskusja

14.50 – 15.30 Przerwa kawowa

15.30 – 18.00 IV sesja plenarna: Polska i Niemcy

Moderacja: prof. dr hab. Klaus Ziemer, Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Uniwersytet w Trewirze

15.30 – 15.50 ► Nie ma pokoju z Polską? Niemiecka polityka w traktacie z Locarno

z 1925 r.

prof. dr Karl Heinrich Pohl, Seminarium Historyczne Uniwersytetu Chrystiana Albrechta w Kilonii

15.50 – 16.00 ► Państwo narodowe czy narodowościowe? Odrodzona Polska i jej mniejszości narodowe – ze szczególnym uwzględnieniem mniejszości niemieckiej

Matthias Lempart, historyk, doktorant, Uniwersytet w Vechta

16.00 – 16.10 ► Państwo narodowe i homogenizacja. Eskalacja polityki „oczyszczania“ ziem z obcych elementów narodowościowych w Europie Środkowej

i Wschodniej na przykładzie Prus Zachodnich (Pomorza) po 1918/1920 r.

dr Jens Boysen, Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk

16.10 – 16.20 ► Idea państwa narodowego jako odpowiedź na konfliktogenną wielokulturowość okresu międzywojennego

dr Marek Mazurkiewicz, Państwowy Instytut Naukowy – Instytut Śląski, Uniwersytet Opolski

16.20 – 16.45 Przerwa kawowa

16.45 – 16.55 ► Wspólny dom. Początki pewnej parafii katolickiej na terenie plebiscytowym Dolnego Powiśla

ks. dr hab. Marek Karczewski, prof. UWM, Wydział Teologii, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

16.55 – 17.05 ► O ujednoliceniu prawa cywilnego i karnego w odrodzonej Polsce (1918-1939) i związanych z nim dylematach prawnych i etycznych

prof. dr hab. Danuta Janicka, Katedra Historii Doktryn Polityczno-Prawnych

i Prawa Niemieckiego, Wydział Prawa i Administracji, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

17.05 – 18.00 Dyskusja

18.00 – 18.45 Kolacja

19.30 – 21.00 Pokaz filmu „Mania. Historia pracownicy fabryki papierosów” z muzyką na żywo zespołu Czerwie

21.00 Zakończenie

Czwartek, 25 października

Program dla młodzieży

Warsztaty

Tytuł: Przełomowy rok 1918. Rocznica wielu znaczeń

Miejsce: Sala Kominkowa

Prowadząca: dr Anna Gołębiowska, zastępca dyrektora Instytutu Historii

ds. dydaktyki, Uniwersytet Opolski

 

8.00 – 12.00 Grupa III

 

9.00 – 11.40 V sesja plenarna: I Wojna Światowa a zmiany kulturowe

Moderacja: prof. dr hab. Grażyna Szewczyk, Zakład Kultur Krajów Niemieckojęzycznych i Skandynawskich, Uniwersytet Śląski w Katowicach

9.00 – 9.10 ► I Wojna Światowa w edukacji historycznej w Polsce

dr hab. Joanna Wojdon, prof. UWr, Instytut Historyczny, Uniwersytet Wrocławski

9.10 – 9.20 ► Propaganda plakatowa I Wojny Światowej i jej wpływ na doświadczenie wojny w społeczeństwach Europy Środkowo-Wschodniej

Georgi Gruew, wydział historyczny, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

9.20 – 9.30 ► Ślązak, Mazur, Polak? Drogi twórcze artystów w Europie po I Wojnie Światowej

dr Ewa Gładkowska, Wydział Sztuki, Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

9.30 – 10.10 Przerwa kawowa

10.10 – 10.20 ► Pokolenia przemocy. Doświadczenie i pamięć we współczesnej prozie Ulrike Draesner i Szczepana Twardocha

Sofie Friederike Mevissen, Uniwersytet w Wuppertalu

10.20 – 10.30 ► Odwrócone karty. Górnośląska rzeczywistość kulturowa po roku 1918

w świetle szkolnych zapisów kronikarskich dr Izabela Kaczmarzyk, Wydział Filozoficzny, Akademia Ignatianum w Krakowie

10.30 – 11.40

Dyskusja

11.40 – 11.55 Podsumowanie i zakończenie XXIII Seminarium Śląskiego

► Lucjan Dzumla, dyrektor generalny Domu Współpracy Polsko-Niemieckiej

12.00 – 13.00 Obiad