Magia świąt

Otwarta tu wystawa „Hej kolęda, kolęda… Od Mikołaja do Trzech Króli” przedstawia świąteczne obrzędy pielęgnowane dawniej na Śląsku. Chodzenie po kolędzie rozpoczynało się w drugi dzień świąt Bożego Narodzenia i trwa­ło do 6 stycznia, do święta Trzech Króli, a nawet do 2 lutego – do Matki Bożej Gromnicznej. Ale, jak zauwa­ża Aleksandra Borowska, etnolog z Działu Historii i Kultury Regionu w rybnickim Muzeum, na Śląsku szczególną datą jest 6 grudnia.

– W tym dniu we wsiach i miastach można było spotkać Mikołaja w stro­ju biskupa, z maską na twarzy i pa­storałem w ręku, który przepytywał dzieci z pacierza. Często towarzy­szyły mu diabły i anioły. Grzeczne dzieci otrzymywały od św. Mikołaja drobne prezenty, pierniki, zaś dla niegrzecznych były „oszkrabiny” (obierki z ziemniaków) i węgiel.

Na szczęście istnieją jeszcze miejsca, w których na św. Mikołaja pojawiają się kolorowe grupy ko­lędników. Tak jest np. w Łące koło Pszczyny, gdzie Mikołajowa świta odwiedza domy, śpiewając kolędy. Jednak w większości śląskich miej­scowości kolędowanie rozpoczy­nało się w Wigilię po wieczerzy, kiedy to pojawiali się kolędnicy z gwiazdą. Nie brakowało także Herodów z przedstawieniami o królu Herodzie, pastuszków z au­torskimi pieśniami czy betlejkorzy, odwiedzających gospodarzy z wykonaną przez siebie szopką bożonarodzeniową. W sylwestra w zagrodach pojawiały się Dziady Noworoczne, a 6 stycznia życzenia składali Trzej Królowie.

Rybnicką ekspozycję stro­jów i rekwizytów kolędniczych uzupełniają archiwalne zdjęcia kolędników, z których najstarsze pochodzi z 1937 r. Prezentowane w muzeum śląskie obrzędy świą­teczne to nie tylko sentymen­talna podróż do lat minionych. To także zwrócenie uwagi na bo­gactwo własnych tradycji, któ­re warto i trzeba pielęgnować, a nie tylko bezmyślnie kopiować obce zwyczaje. Ekspozycję moż­na zwiedzać do 10 lutego 2011 r.