Diecezjalne muzea zapraszają w wakacje

Niektóre muzea diecezjalne z powodu trwającej pandemii i/lub prac konserwacyjnych są zamknięte do odwołania (m.in. Wrocław, Gdańsk, Katowice), ale część z nich zaprasza do swoich wnętrz na ciekawe wystawy stałe i czasowe, prezentację często unikalnych eksponatów i prac multimedialnych.

Przed wizytą w poszczególnej placówce muzealnej warto zajrzeć na jej stronę internetową, gdzie dostępne są szczegółowe informacje o wystawach oraz warunki zwiedzania.

Olsztyn – historia Warmii

Muzeum Archidiecezji Warmińskiej w Olsztynie (ul. Świętej Barbary 2) zaprasza na wystawę czasową „Oleodruki, litografie, fototypie, czyli pobożność na ścianach dawnych (i obecnych) mieszkań”.

Ekspozycja prezentuje ok. 50 obrazów o tematyce religijnej – tzw. oleodruków, które miały naśladować malarstwo olejne, ale w swoim założeniu miały być dostępne dla każdego. Druk i rozpowszechnianie tego typu przedstawień miały swoje apogeum w końcu XIX i na początku XX w. W swojej tematyce sięgały po przeróżne motywy religijne, biblijne czy dewocyjne. Jeszcze w drugiej ołowie XX w. zdobiły ściany wielu domów, szczególnie na wioskach. Stąd też estetyka tych obrazów znana jest do dziś wielu ludziom, wielu ma emocjonalne skojarzenia z domami swoich rodziców czy dziadków.

Wystawa jest poświęcona pamięci ks. Mirosław Nowaka, zmarłego w tym roku dyrektora Muzeum Archidiecezji Warszawskiej i przyjaciela warmińskiego muzeum.

Ponadto olsztyńskie muzeum prezentuje zbiór obiektów ilustrujących w różnych aspektach historię Archidiecezji Warmińskiej – liturgicznym, społecznym czy naukowym. Prezentowane obiekty dopełniają tablice informacyjne i kalendarium. Warto m.in. zwrócić uwagę na zachowane historyczne portrety biskupów, zbiór monet czy obiekty archeologiczne pochodzące z II w. po Chrystusie. Na ekspozycji prezentowany jest również najstarszy wydany drukiem traktat anatomiczny oparty na sekcji zwłok Andreasa Vesaliusa z 1543 rok. Na poddaszu najstarszej kamienicy urządzono niewielką ekspozycję o tematyce funeralnej.

El Greco i splendor Podlasia w Siedlcach

Do zwiedzania swoich zbiorów zaprasza Muzeum Diecezjalne w Siedlcach. Placówka od 4 maja przyjmuje jednorazowo 10 osób (zwiedzający indywidualni lub grupy zorganizowane), po wcześniejszym umówieniu się telefonicznym lub mailowym. Wejścia do muzeum odbywają się wyłącznie o pełnych godzinach: 10.00, 11.00, 12.00, 13.00 i 14.00.

W siedleckim muzeum można obejrzeć wiele wspaniałych dzieł sztuki, w tym galerię 47 portretów biskupów włodzimierskich, łuckich i podlaskich oraz przede wszystkim słynny obraz El Greco „Ekstaza Świętego Franciszka” – jedyny obraz hiszpańskiego malarza w Polsce.

Obejrzeć też można XVI i XVIII-wieczne szaty liturgiczne – tzw. dalmatyki, ornaty, kapy, stuły i manipularze z różnych kościołów diecezji. Dziś stanowią one interesujący zbiór strojów w pięknych kolorach, z bogatą aplikacją, wykonane ręcznie, haftowane złotą, srebrną i jedwabną nicią.

Muzeum gromadzi ponadto rzemiosło artystyczne z okresu od XVI do XX wieku, srebrne i złocone, naczynia liturgiczne, relikwiarze, monstrancje, medale pamiątkowe, monety, tłoki pieczętne.

Siedlecka placówka muzealna zaprasza także na internetową wystawę złotnictwa i tkanin kościelnych „Splendor Podlasia”. Prezentowane są na niej ornaty, dalmatyki, kapy, stuły, mitry, manipularze, rękawiczki, trzewiki, palki czy vela należące do Muzeum Diecezjalnego i parafii z terenu diecezji siedleckiej, tworzące znaczący zbiór szat liturgicznych na Podlasiu.

Eksponaty zgromadzone na wystawie zostały wykonane pomiędzy końcem XV a początkiem XX w. i pozwalają na zapoznanie się z dokonaniami warsztatów tkackich z Europy oraz Bliskiego Wschodu. Od początku istnienia diecezji położenie na szlakach handlowych przyczyniało się do szybkiego docierania nowinek technologicznych i artystycznych. Ponadto bogate rody szlacheckie nie skąpiły funduszy na wyposażenie parafialnych i zakonnych świątyń. Te dwa czynniki oraz wielka potrzeba splendoru w liturgii spowodowały, że do dzisiaj zachowała się znaczna ilość tego rodzaju zabytków.

Tkaniny są prezentowane na wystawie chronologicznie. Najstarszym jest ornat powstały około 1480 roku, który pochodzi z kościoła pw. św. Jana Chrzciciela w Sadownem (obecnie diecezja drohiczyńska). Najbardziej barwnymi zaś są wyroby z wytwórni Anny z Sanguszków Radziwiłłowej z Białej.

Poznań: Miecz św. Piotra i monstrancja króla Jagiełły

Muzeum Archidiecezjalne w Poznaniu oferuje mnóstwo wystaw stałych oraz czasowych. Do obejrzenia są m.in. Galeria Sztuki Średniowiecznej – duma instytucji – z obiektami z XIV, XV i początku XVI w. To głównie dzieła malarstwa tablicowego, rzeźba, naczynia i stroje liturgiczne. Prezentują całokształt wytwórczości wielkopolskiej o charakterze sakralnym tego okresu. Najwięcej jest obiektów przedstawiających Matkę Boską z Dzieciątkiem, Chrystusa Ukrzyżowanego oraz Piet, popularnych w średniowieczu świętych i święte.

Z kolei Galeria Nowożytna znaleźć można dzieła wszystkich następnych stylów sztuki: renesansu, manieryzmu, baroku, rokoko, klasycyzmu, reprezentowane przez obiekty pochodzące z wielu krajów Europy i wychodzące spod pędzli znakomitych mistrzów (Federico Barocci, Giulio Romano, Jacoppo Ligozzi, Francesco Morandini – zwany Il Poppi, Francisco Ribalta. Gianantonio Guardi, Orazio Borgianni, Carlo Sellitto, Michael Lenz, Bartłomiej Strobel, Krzysztof Boguszewski) oraz reprezentujących różny poziom warsztatów malarskich (warsztat Paolo Veronese, warsztat Bassanów, lokalne warsztaty wielkopolskie.

Najcenniejszym i najważniejszym obiektem Muzeum jest Miecz świętego Piotra – swoisty świadek rodzącego się państwa polskiego i dowód włączenia go w krąg kultury europejskiej. To pierwszy zabytek chrześcijańskiej Polski – dotarł tu już jako pamiątka około 968 r.

W poznańskim Muzeum obejrzeć też można Ołtarz z Przyczyny Górnej z końca XV w. ufundowany do kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Dębnie nad Wartą; szczerozłoty kielich biskupa poznańskiego Wojciecha Tolibowskiego – wspaniałe świadectwo epoki baroku; pastorał z Limoges – należący do tzw. „pastorałów z wielkim kwiatem”, których niewiele zachowało się w Europie; wreszcie monstrancję króla Władysława Jagiełły – najstarsze tego rodzaju naczynie liturgiczne w Polsce, pochodzące z poznańskiego kościoła pw. Bożego Ciała.

Godziny otwarcia muzeum: wtorek – piątek: 11:00-17:00, sobota – niedziela: 11:00-15:00.

Płock – ikony i „Biblia Płocka”

Muzeum Diecezjalne w Płocku to jedno z najstarszych muzeów kościelnych w Polsce – powstało w 1903 r. z inicjatywy ks. kan. Antoniego J. Nowowiejskiego, późniejszego biskupa płockiego. Zaprasza do swoich wnętrz również w wakacje. W związku z obostrzeniami, na terenie jednego budynku może przebywać 30 osób.

W muzeum zgromadzono wiele różnorodnych dzieł sztuki. Jednym z najbardziej reprezentatywnych zabytków polskiej sztuki późnoromańskiej jest kielich mszalny wraz z pateną fundacji księcia Konrada Mazowieckiego z ok. 1240 roku.

Do powszechnie znanych dzieł należy również relikwiarz hermowy św. Zygmunta, fundacji króla Kazimierza III Wielkiego z 2. poł. XIV w., ukoronowany autentycznym diademem piastowskim. Płock był pierwszym w państwie polskim ośrodkiem kultu św. Zygmunta – patrona miasta Płocka, parafii katedralnej i kapituły.

Jednym z najcenniejszych zabytków rękopiśmiennych przechowywanych w Muzeum Diecezjalnym jest „Biblia Płocka”, pochodząca z 2. ćw. XII w., z pierwszym opisem cudu, jaki dokonał się na ziemiach polskich.

Oprócz wystaw stałych, warta obejrzenia jest ekspozycja czasowa, prezentująca ikony wielkopostne i wielkanocne. Wystawa ta została otwarta na krótko przed trzecią falą pandemii, kiedy zarządzono zamknięcie muzeów, w związku z czym niewiele osób miało okazję ją obejrzeć. Można zobaczyć m.in. wielopostaciowe sceny dotyczące najważniejszych wydarzeń z chrześcijańskiej historii zbawienia. Ikony przemawiają treścią znaną z Pisma św. i Tradycji, zakorzenionej w konkretnym czasie liturgicznym. Tematyka wielkopostno-wielkanocna jest bogata w treści, a autorzy prac nadali jej ciekawą formę.

Kraków: spotkanie z Karolem Wojtyłą

Otwarte jest Muzeum Archidiecezjalne Kardynała Karola Wojtyły w Krakowie. Dostępne są m.in. wystawy stałe, czyli sztuka sakralna od XIII do XX wieku w malarstwie, tkaninach i złotnictwie. Obejrzeć można wystawę „Tempus argenti”, otwartą na 25-lecie placówki. Eskpozycja stanowi podróż poprzez sztukę i historię – zarówno Kościoła, jak i samego Muzeum – będąc jednocześnie kontynuacją eksponowanej do tej pory stałej wystawy obiektów sakralnych.

Poszczególne sale wprowadzają nas w bogactwo treści ikonograficznych zawartych w dziełach sztuki chrześcijańskiej oraz ukazują tematy najczęściej obecne w malarstwie, rzeźbie czy rzemiośle artystycznym.

Kolejne sale prowadzą poprzez etapy posługi kapłańskiej Karola Wojtyły: od czasów, gdy jako młody ksiądz mieszkał w pokoju przy ul. Kanoniczej 19, poprzez okres biskupi i kardynalski, w które pomagają wejść osobiste pamiątki oraz podarunki, jakie otrzymywał w tym czasie od wiernych z Krakowa, Archidiecezji, a także z całej Polski i świata. Spotkanie z Karolem Wojtyłą kończy się przy tzw. „śniadaniu z Janem Pawłem II” – sali ekspozycyjnej, której aranżacja nawiązuje do odwiedzin Ojca Świętego w Muzeum Archidiecezjalnym w 1997 r.

Warszawa: „Sacrum i profanum” oraz pamiątki po Prymasie Wyszyńskim

Muzeum Archidiecezji Warszawskiej (ul. Dziekania 1) prezentuje m.in. wystawę stałą „Sacrum i profanum”. Składają się na nią imponujące zbiory tkanin liturgicznych, złotnictwa, rzeźby, malarstwa, rysunku i grafiki. Na szczególną uwagę zasługują drzeworyty Albrechta Dürera z lat 1498-1511 („Apokalipsa”, „Żywot Marii” i „Pasja”.), współoprawnych w jedną księgę.

Ozdobą kolekcji malarstwa dawnego jest „Pokłon pasterzy” z 1575 r. włoskiego malarza Francesco Bassano. Malarstwo polskie reprezentują m. in. Matejko, Rustem, Simmler, Wyspiański, Pankiewicz, Malczewski, Vlastimil Hoffmann.

Osobne miejsce w zbiorach zajmuje polskie malarstwo współczesne, a zwłaszcza sztuka niezależna z lat 80. XX wieku, w tym dzieła artystów emigracyjnych (Józef Czapski, Jan Lebenstein, Adam Kossowski).

Częścią wystawy stałej są pamiątki po Prymasie Tysiąclecia kard. Stefanie Wyszyńskim. To eksponaty będące własnością Muzeum oraz otrzymane w depozycie i związane bezpośrednio z osobą Kardynała.

W gablotach można zobaczyć m.in. szaty liturgiczne Sługi Bożego (ornat, infuła, stuła, kapa), z dewizą herbową „SOLI DEO – Samemu Bogu”. Pamiątkowe ordery, medale i plakiety – niektóre opatrzone notatką sporządzoną przez Kardynała informującą o okazji i dacie otrzymania danej rzeczy. Naczynia liturgiczne ofiarowane Kardynałowi z różnych okazji, w tym kielich i patenę – dar Ars Christiana z okazji 75. urodzin.

Przygotowany został także 15-minutowy film składający się ze zdjęć przedstawiających ważne wydarzenia z udziałem Kardynała, jak również spotkania z przyjaciółmi w czasie wakacyjnego odpoczynku.

W jednej z gablot, wśród zdjęć z różnych okresów życia Kardynała widnieją dwa ważne dla muzeum dokumenty: pismo Prymasa Tysiąclecia z okazji otwarcia Muzeum z kwietnia 1981 r. oraz datowany na 3 maja 1956 r. odręcznie napisany list, wysłany z Komańczy, czyli z ostatniego miejsca uwięzienia Prymasa. Pismo Kardynała wymagało „rozszyfrowania”, co było możliwe dzięki współpracy z Instytutem Prymasowskim, który na co dzień pracuje z tekstami Prymasa.

Z aktualnych wystaw czasowym warszawskie muzeum prezentuje ekspozycję „Zanurzony w pięknie” poświęconą osobie i twórczości o. Efrema Marii z Kcyni, kapłana, patrioty, rzeźbiarza, malarza i grafika. Jest także wystawa „Pejzaż ojczysty” – malarstwo Czesława Rzepińskiego (1905-1995), absolwenta krakowskiej ASP, więźnia gułagu, autora monumentalnych grafik i rysunków. Na wystawie prezentowanych jest 50 jego prac o tematyce rodzajowej, martwa natura, portrety bliskich osób oraz tytułowe pejzaże.