Twierdza Golubac - miejsce śmierci najsłynniejszego polskiego rycerza

Wznosząca się nad Dunajem przy granicy z Rumunią Twierdza Golubac jest jedną z głównych atrakcji tej części Serbii. W miejscu tym w walkach z Imperium Osmańskim zginął najsłynniejszy polski rycerz, Zawisza Czarny, a o jego życiu wciąż przypominają mieszczące się tam wystawa i tablica.

Twierdza jest położona na terenie największego parku narodowego Serbii, Djerdap, i przy strategicznym odcinku Dunaju - Żelaznych Wrotach. Została wzniesiona przez Węgrów w XIII wieku i wielokrotnie przechodziła z rąk do rąk Węgrów, Turków, Serbów i Habsburgów, by w 1867 roku znaleźć się ostatecznie w posiadaniu Serbii.

W jednej z toczonych wokół niej walk z Imperium Osmańskim zginął w 1428 roku legendarny polski rycerz Zawisza Czarny.

Zawisza Czarny z Garbowa herbu Sulima wielokrotnie brał wcześniej udział w wyprawach przeciwko Turkom, występując w szeregach rycerstwa europejskiego, zwoływanego na te wyprawy przez króla Węgier Zygmunta Luksemburskiego. Walczył też w bitwie pod Grunwaldem, a w 1412 r. uczestniczył wraz z królem Władysławem Jagiełłą w uroczystym zjeździe monarchów w Budzie, gdzie został zwycięzcą wielkiego turnieju rycerskiego.

W 1415 r. podczas turnieju we francuskim Perpignan Zawisza pokonał Jana z Aragonii. Jak mówią historyczne przekazy, Polak jednym uderzeniem kopii wysadził z siodła przeciwnika i potwierdził sławę niepokonanego i najznamienitszego rycerza w Europie. Poprzez zwycięstwa w licznych turniejach oraz bohaterstwo na polu walki, urósł do rangi "symbolu cnót rycerskich".

Ciała Zawiszy nigdy nie odnaleziono, ale wyprawiono mu symboliczny pogrzeb w listopadzie 1428 r. w kościele franciszkanów w Krakowie - napisano na stronie Muzeum Wojska Polskiego.

Obecnie - dzięki wysiłkom polskiej dyplomacji, nauki i społeczności polskiej w Serbii - o życiu i dokonaniach polskiego rycerza przypominają stała wystawa i tablica pamiątkowa na terenie twierdzy.

"W Golubcu zginął w 1428 roku z rąk tureckich sławny polski rycerz, symbol odwagi i prawości, Zawisza Czarny. Cześć bohaterowi" - napisano na tablicy ufundowanej przez Polonię i harcerzy, znajdującej się na dziedzińcu twierdzy.

W 2019 r. na jednym z jej pięter, dzięki współpracy Muzeum Okręgowego w Sandomierzu i Muzeum Twierdzy Golubac, otworzono stałą wystawę poświęconą Zawiszy. Wystawa obejmuje osiem plansz z informacjami w językach serbskim i angielskim, wzbogaconymi ikonografią, na temat biografii Zawiszy Czarnego, jego rodziny - z drzewem genealogicznym - i herbu. Opisy uwzględniają jego podróże jako posła po Europie oraz udział w turniejach i bitwach.

Jedna z plansz informuje o znaczeniu, jakie wciąż odgrywa w języku polskim, nawiązując do przysłowia "polegać jak na Zawiszy".

O polskim rycerzu zabitym na terenie współczesnej Serbii przypomina również od 2019 roku jedna z ulic w stołecznym Belgradzie, nazwana wówczas imieniem Zawiszy Czarnego (serb. Zavisza Crni).

Jakub Bawołek