Ikona nowej mitologii

Jean-Pierre Melville był reżyserem, który stworzył kultowy wizerunek Delona jako bohatera filmów kryminalnych. W rzeczywistości Melville zauważył Delona już w 1958 roku i rozważał powierzenie mu jednej z głównych ról w filmie Dwaj mężczyźni na Manhattanie (Deux hommes dans Manhattan). W 1963 roku zaproponował mu inny projekt, który jednak nie doszedł do skutku.

Tym razem Melville zaprosił go do swojej rezydencji przy 22 avenue de Messine, aby przeczytać mu scenariusz filmu Samuraj (Le Samurai). Po chwili słuchania aktor przerwał mu: „Czyta pan scenariusz już od siedmiu i pół minuty, a nie ma w nim żadnego dialogu. To mi wystarczy. Zagram w tym filmie". Był to początek niezwykle owocnej współpracy, której efektem była tak zwana „trylogia Delona", obejmująca filmy Samuraj, W kręgu zła i Gliniarz (Le Samurai, Le Cercle rouge, Un flic).

W rozumieniu Melville'a aktor jest „ostatnią gwiazdą". Wyjaśnia: „To oczywiste, jeśli chodzi o Francję, ale mam na myśli cały świat. Jest gwiazdą Hollywood lat 30.". To najwyższa pochwała z ust filmowca czczącego klasyczną epokę amerykańskiego kina. Ze swojej strony, Delon powiedział o mistrzu, który potrafił na nowo wymyślić film noir: „Był człowiekiem kina od A do Z: Melville pisał wszystko. [...] W rzeczywistości pisał, reżyserował, produkował, montował, komponował muzykę. I kręcił w swoich studiach przy rue Jenner. To wyjątkowy przypadek, autor totalny. Nawet Visconti pracował z Suso Cecchi d'Amico lub innymi scenarzystami, którzy uwzględniali jego zamysły lub idee. Nawet światło w filmie Samuraj to zasługa Melville'a: wyjaśniał Henriemu Decaë, czego chce. Decaë był świetnym operatorem, ale służył kinu wymyślonemu przez Melville'a. Melville chciał czerni i bieli w kolorze! I Samuraj wygląda jak film czarno-biały!

O czym jest ten film z 1967?
Płatny zabójca Jef Costello likwiduje szefa klubu nocnego. Ma niepodważalne alibi, zapewnione przez swoją kochankę Jane (Nathalie Delon). Jednak komisarz (François Périer) podejrzewa go, tym bardziej, że ten zręcznie się broni. Zleca śledzenie go, podczas gdy zleceniodawca zabójstwa chce pozbyć się zabójcy.

Wychodząc od tradycyjnego schematu, Melville redukuje kodeks filmu noir do jego istoty, rytualizując i stylizując wątek kryminalny z wyraźnym poczuciem estetyki. Szaro-niebieska paleta barw - „czarno-biały w kolorze”, jak twierdzi reżyser - wkrótce stanie się obowiązkowa dla większości twórców realizujących ten gatunek.

W filmie Samuraj minimalizm łączy się z ukrytym dyskursem na temat kondycji współczesnego człowieka. Jef Costello, enigmatyczny samotnik, jednocześnie zabójca i postać tragiczna gotowa do poświęcenia, grany jest przez Delona z finezją i intensywnością, które uczynią go ikoną nowej mitologii. Od tego momentu, gwiazda zyskuje swój typowy wizerunek, znany na całym świecie, który stanie się inspiracją dla wielu innych aktorów.

Dominująca szarość, dominujący błękit, a wszystkie odcienie czerwieni i ochry usunięte. Daje to efekt niemal wyblakłego światła. Natomiast Diabolicznie twój (Diaboliquement vôtre) Juliena Duvivier i nowela „William Wilson” Louisa Malle'a, będąca częścią całości Historie niesamowite (Histoires extraordinaires), nie dorównują poziomem temu, czego można było oczekiwać od ich reżyserów. Dziewczyna na motocyklu (La Motocyclette) Jacka Cardiffa z piosenkarką Marianne Faithfull to „psychodeliczne" doświadczenie kinowe, które ma dziś swoich zagorzałych fanów i status filmu kultowego w krajach anglosaskich. Żegnaj przyjacielu (Adieu l'ami) to radosna potyczka między Delonem i Charlesem Bronsonem, którego popularność wzrosła w Europie i Stanach Zjednoczonych dzięki sukcesowi tego filmu.

*

Powyższy tekst pochodzi z albumu „Alain Delon. Buntownik i legenda”, który ukazał się niedawno nakładem wydawnictwa Familium.