Karol, czyli świt Europy

Ten władca nadał naszemu kontynentowi wiele cech, które zadecydowały o jego wielkości. Był barbarzyńcą, który zrozumiał wagę cywilizacji. Nieświętym gwałtownikiem, który stworzył chrześcijańską Europę. Jego ukochane miasto i cesarska siedziba Akwizgran fetowała go w jubileuszowym roku wystawą „Karol – władza, sztuka i skarby”.

W trójkącie trzech państw
Aachen – my znamy tę stolicę cesarskich Niemiec pod łacińską nazwą Akwizgran.

To najdalej wysunięte na zachód miasto RFN, dziś prawie przylega swoimi przedmieściami do Holandii i do Belgii. Kosmopolityczna atmosfera, jaka tu panuje, musi skłaniać do myśli o wielkim imperium Karola Wielkiego (742–814) – pierwszego cesarza Zachodu po upadku Imperium Rzymskiego w V wieku po Chrystusie.

Choć Akwizgran jest biskupstwem dopiero od 1930 roku, od 1200 lat jego świątynie są klejnotem Kościoła w Niemczech, a miasto jednym z centrów pielgrzymkowych. Początkowo niczym nie różniło się od wielu innych siedzib władców Franków, którzy nie mieli jednej stolicy, ale ciągle objeżdżali swoje królestwo, zatrzymując się w różnych pałacach. Tyle że Aachen miało jeden atrakcyjny atut – rzymski legat Serenius Granus odkrył tu gorące źródła termalne. Zwróciło to uwagę Karola, który uwielbiał ciepłe kąpiele i z racji term zaczął spędzać w nim zimy. Z czasem Akwizgran stał się stolicą jego imperium. A w nim zbudowano „manifest” wiary ambitnego władcy w harmonię władzy ziemskiej z boską: kaplicę pałacową, która rozrosła się potem w Kaisermünster, czyli kościół cesarski, dziś symbol Aachen. Nie sposób (...) nie odwiedzić tego miejsca.

Osiem – cyfra wieczności
Tu Karol po śmierci w 814 roku kazał się pochować. Tu do dziś stoi jego tron i relikwiarz. Tu do 1531 roku koronowali się niemieccy władcy. Do dziś ściągają tu pielgrzymi z całych Niemiec, chcący nawiedzić wspaniałe relikwie – powijaki Jezusa, szatę Matki Boskiej i chustę, w którą miano owinąć ściętą głowę św. Jana Chrzciciela.

Zachwyca architektura kaplicy oparta na liczbie 8 lub jej wielokrotnościach. Zbudowano ją na planie ośmiokąta, na pierwszym piętrze zaprojektowano 16-boczny ambit (obejście), a dwukondygnacyjna empora wyposażona jest w 8 kolumnowych arkad. Liczbę 8 uznawano za symbol wieczności.

To suma sześciu dni stworzenia, siódmego dnia odpoczynku i ósmego elementu – wieczności. W Piśmie Świętym liczba 8 jest ważna: Jezus Zmartwychwstały ukazuje się swoim uczniom po 8 dniach, jest 8 błogosławieństw, 8 osób wreszcie weszło przed potopem do arki Noego. Obwód kaplicy natomiast wynosił 144 stopy karolińskie, jako nawiązanie do apokaliptycznych 144 tysięcy, którzy wejdą do niebiańskiego Jeruzalem.

Baptysteria z 8 kolumnami symbolizowały przezwyciężenie śmierci i wejście w nowe życie. Liczby, na których opierano plan kaplicy, miały być ilustracją boskiego porządku, którego ziemskim sługą chciał być Karol. Stąd jego ochrona papiestwa w zamian za tytuł cesarza. Wszyscy ci, którzy twierdzą, że chrześcijaństwo jest sprzeczne z rozumem, niech przyjdą tu, gdzie matematyka i architektura służą uzmysłowieniu wielkości, ale i mądrości Boga.

Stare złoto cesarstwa
Wystawa składała się z trzech ekspozycji – w ratuszu, nowoczesnym Centrum Charlemagne i w katedralnym skarbcu. Nie żałowano pieniędzy na sprowadzenie setek eksponatów z muzeów niemieckich, włoskich, francuskich, z Muzeów Watykańskich i British Museum, aby pokazać, jak wyglądał splendor „renesansu karolińskiego”. To wspaniałe odrodzenie się sztuki i nauki na gruzach Europy rzymskiej przyszło w samą porę, aby uratować wiele dzieł starożytności.

W bladym świetle muzealnych sal eksponowane były kodeksy ze szkoły dworskiej Karola, których miniatury mimo ponad tysiąca lat nie utraciły barw. Tu można zrozumieć, dlaczego Rzym ocalał, a Bizancjum zajęli wojownicy islamu. Gdyby nie witalizm Karolingów – zepsucie, a potem upadek cesarstwa wschodniego otworzyłoby drogę islamowi do centrum Europy.